ಕರ್ನಾಟಕ ರತ್ನಕರ್ನಾಟಕ ರತ್ನಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು

ಕರ್ನಾಟಕ ರತ್ನ

ಕರ್ನಾಟಕ ರತ್ನಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು

ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರ ಕೊಡುವ ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರ ವಿವರ

ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ

`ಪಂಪ ಪ್ರಶಸ್ತಿ’ ಪಡೆದಿರುವ ಪುರಸ್ಕೃತರ ವಿವರ

ಪ್ರತಿ ವರ್ಷವೂ ಕರ್ನಾಟಕ ಸರ್ಕಾರವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಸುಧೀರ್ಘ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಅನನ್ಯ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿರುವ ಶ್ರೇಷ್ಠರನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿ ಅವರಿಗೆ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ `ಪಂಪ’ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾ ಬಂದಿದೆ. ಪ್ರಶಸ್ತಿಯು ಫಲಕ, ಶಾಲು, ಹಾರ ಹಾಗೂ ರೂ.5.೦೦ ಲಕ್ಷ(ಐದು ಲಕ್ಷ ರೂಪಾಯಿ)ಗಳ ನಗದನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಇದುವರೆಗೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪಡೆದ ಗಣ್ಯರು ಈ ಕೆಳಕಂಡಂತಿದ್ದಾರೆ.

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಇತಿಹಾಸ

ಭಾಷೆಯ ಇತಿಹಾಸ

ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾಕರ ಭಾಷೆಯು ಆಗಿರುವುದಲ್ಲದೆ, ಅದನ್ನು ಆಡುವ ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆಯ ಜನರು ಕರ್ನಾಟಕದ ನೆರೆಹೊರೆಯ ಕೇರಳ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರಗಳಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಆ ಭಾಷೆಯನ್ನಾಡುವ ಒಟ್ಟು 21.7 ಮಿಲಿಯನ್ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಶೇಕಡ ಎಂಬತ್ತಾರರಷ್ಟು ಜನ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡವನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಂಪನ್ನ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳೂ (ಮಲಯಾಳ, ತಮಿಳು, ತೆಲುಗು) ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಅದೇ ದ್ರಾವಿಡ ವಂಶದ ನಿಗ್ರ್ರಾಂಥಿಕ ಭಾಷೆಗಳಾದ ಕೊಡಗು, ತುಳುಗಳೂ, ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ ವಂಶದ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯೂ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಕನ್ನಡವು ಆರ್ಯನ್ ಅಂಶಗಳ ತೀವ್ರ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗಿದ್ದರೂ, ಅದರ ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೇ ಶಬ್ದಭಂಡಾರ, ಸಾಹಿತ್ಯಪ್ರಕಾರ ಇವೇ ಮುಂತಾದೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ತನ್ನ `ದ್ರಾವಿಡತನ'ವನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗಿದೆ.
`ಕನ್ನಡ' ಮತ್ತು `ಕರ್ಣಾಟಕ'ಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕಗಳಾಗಿ ಭಾವಿಸಿರುವುದುಂಟು. ಅವೆರಡೂ ಭಾಷೆಯನ್ನೂ ದೇಶವನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುವಂತೆ ಬಳಕೆಯಾಗಿರುವುದು ನಿಜ. ಕನ್ನಡ ನಾಡು/ ಕರ್ನಾಟ ದೇಶ, ಕನ್ನಡ ನುಡಿ/ ಕರ್ನಾಟ ಭಾಷೆ. ಆದರೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಮತ್ತು ವಾಸ್ತವ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ `ಕನ್ನಡ'ವು ಭಾಷೆಯನ್ನೂ `ಕರ್ನಾಟಕ' ದೇಶವನ್ನೂ ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ.‍.
`ಕನ್ನಡ', `ಕರ್ನಾಟಕ' ಮಾತುಗಳಿಗೆ ಬಹುಪ್ರಾಚೀನವಾದ ಇತಿಹಾಸವಿದೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3-4ನೇ ಶತಮಾನಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಂತದ ಹೆಸರಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಪದವು ಬಳಕೆಯಾಗಿದೆ. (ಆ ಪದಕ್ಕೆ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶ ಎಂಬರ್ಥದ `ಉನ್ನತ್ಯಕ' ಎಂಬ ಪಾಠಾಂತರವೂ ಉಂಟು) ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ `ಕರ್ನಾಟಕ' ಪದದ ಪ್ರಯೋಗದ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯು ಪಶ್ಚಿಮಗಂಗ ದೊರೆ ಭೂವಿಕ್ರಮನ ಬೇಡಪುರ ತಾಮ್ರಶಾಸನಗಳಷ್ಟು (7ನೇ ಶ.) ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ.
ನಿಷ್ಪತ್ತಿ
`ಕರ್ನಾಟಕ', `ಕನ್ನಡ' ಪದಗಳ ನಿಷ್ಪತ್ತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿದ್ವಾಂಸರಲ್ಲಿ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿವೆ. ಬಹುವಿದ್ವಾಂಸರು `ಕರ್ನಾಟಕ'ವು ದೇಶ್ಯಪದವಾದ `ಕನ್ನಡ'ದ (ಅಥವಾ `ಕನ್ನಡ' ಪದದ ಪ್ರಾಚೀನ ರೂಪವೊಂದರ) ಸಂಸ್ಕೃತೀಕರಣವಾಗಿದೆಯೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. `ಕರ್ನಾಟ(ಕ)ವು' ಕರ್ + ನಾಟ್ + ಅ + ಕ(ಗ)ವು (ಕಪ್ಪುಮಣ್ಣಿನ ಪ್ರದೇಶ) ಎಂದೂ, ಕರು + ನಾಡು (ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶ) ಎಂದೂ ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವು ದಕ್ಷಿಣ ದ್ರಾವಿಡವೆಂದು ಕರೆಯುವ ಉಪವರ್ಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಪದಾದಿಯು ಚ್-/ಸ್-ವ್ಯಂಜನವು ಲೋಪವಾಗುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯಿದ್ದು, ಆ ಲಕ್ಷಣವು ತಮಿಳು, ಮಲಯಾಳಗಳಂತೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲೂ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಕನ್ನಡವು ತನ್ನ ಹಲವು ಶತಮಾನಗಳ ಇತಿಹಾಸದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮಾರ್ಪಾಟುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆಯಾದರೂ, ಎಲ್ಲ ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಿಗೂ ಪಿತೃಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಮೂಲದ್ರಾವಿಡದ ಹಲವಾರು ಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಆ ಕೆಲವು ಲಕ್ಷಣಗಳು ಉಳಿದ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಯಾಗಿ ಹೋಗಿರಲೂಬಹುದು. ತಾಲವ್ಯೀಕರಣವನ್ನು ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆಯಾಗಿ ನೋಡಬಹುದು. ಸಾಹಿತ್ಯಸಂಪನ್ನ ಭಾಷೆಗಳಾದ ತಮಿಳು, ಮಲಯಾಳ, ತೆಲುಗುಗಳಲ್ಲಿ `ಕ್-' ವ್ಯಂಜನವು `ಚ್-' ಆಗುವ ತಾಲವ್ಯೀಕರಣ ಕ್ರಿಯೆಯು ಕೆಲವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಪರಿಸರಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡವು ಎಲ್ಲ ಕಡೆಗೂ `ಕ್-' ವ್ಯಂಜನವನ್ನು ಮಾರ್ಪಡಿಸದೆ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ, ಮೂಲದ್ರಾವಿಡದ ಕ್ - ವ್ಯಂಜನದ ಪುನಾರಚನೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಮೂಲ್ಯ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ. ಜೊತೆ ಜೊತೆಗೆ, `ಪ್' ವ್ಯಂಜನವು, `ಹ್' ಆಗುವಂತಹ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸ್ವ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನೂ ಹೊಂದಿದೆ. ಈ `ಪ್' > `ಹ್' ಸ್ವನ ವ್ಯತ್ಯಾಸವು ಹಳಗನ್ನಡವು ನಡುಗನ್ನಡವಾಗಿ ಬಳಿಕ ಹೊಸಗನ್ನಡವಾಗಿ ವಿಕಾಸ ಹೊಂದುವಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ನಿಮಿತ್ತವಾಯಿತೆಂಬುದನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಬಹುದು.
ಹಳಗನ್ನಡ
ಕನ್ನಡವು ಎಂದು ತನ್ನ ಪಿತೃಭಾಷೆಯಿಂದ ಕವಲೊಡೆದು ತನ್ನ ಸ್ವತಂತ್ರ ಬದುಕನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿತೆಂಬುದನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿರ್ಣಯಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅದು ಬಹುಶಃ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 4ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲೇ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕೆ ಹಿಂದೋ ಮೂಲಭಾಷೆಯಿಂದ ಬೇರ್ಪಟ್ಟು ಸ್ವತಂತ್ರಭಾಷೆಯಾಗಿರಬಹುದು. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತ್ರ ನಾವು ಗಟ್ಟಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ನಿಂತು ಮಾತನಾಡಬಹುದು. ಡಿ.ಎಲ್. ನರಸಿಂಹಾಚಾರ್ಯರ ಪ್ರಕಾರ, ಕಾಲನಿರ್ಣಯ ಸಾಧ್ಯವಿರುವ ಪ್ರಪ್ರಾಚೀನ ಕನ್ನಡ ಪದವೆಂದರೆ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3ನೇ ಶತಮಾನದ ಅಶೋಕನ ಬ್ರಹ್ಮಗಿರಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ ಬರುವ `ಇಸಿಲ' ಎಂಬ ಸ್ಥಳನಾಮದ ಹೆಸರು. `ಇಸಿಲ'ವು ನಿಶ್ಚಿತವಾಗಿಯೂ ಕನ್ನಡ ಪದ ಮತ್ತು ಅದು ಬಾಣಪ್ರಯೋಗ ಮಾಡು ಎಂಬರ್ಥದ `ಎಯ್' ಅಥವಾ `ಎಸು' ಎಂಬ ಧಾತುವಿನಿಂದ ನಿಷ್ಪನ್ನವಾಗಿದೆ. `ಇಸಿಲ ' ಬಾಣ ಬಿಡುವ ಜಾಗ ಅಥವಾ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದ್ದ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣವಿರಬೇಕು. ಗೋವಿಂದ ಪೈಯವರು ಹಾಲನ `ಗಾಥಾಸಪ್ತಶತಿ' ಯಲ್ಲಿ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1ನೇ ಶ.) ಬರುವ `ಅತ್ತ' (ನೋಡಿ - ಅತ್ತೆ), (ನೋಡಿ - ಹೊಟ್ಟಿ) `ತುಪ್ಪ' ಇದೇ ಮುಂತಾದ ಕನ್ನಡ ಪದಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಬಿಡಿ ಬಿಡಿ ಪದಗಳು. ಆದರೆ ಕನ್ನಡದ ಒಂದು ಅಧಿಕೃತ ಸಮಗ್ರ ಪಾಠವು ನಮಗೆ ಮೊದಲು ದೊರಕುವುದು ಸು. ಕ್ರಿ.ಶ. 450ರ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದಲ್ಲಿ. ಆ ಶಾಸನವು ಪಶುಪತಿ ಮತ್ತು ನಾಗ ಎಂಬ ಇಬ್ಷರು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಿಜ ಅರಸ ಎಂಬ ಯುದ್ಧವೀರನಿಗೂ, ಆ ವೀರನು ಮತ್ತೆ ಕೆಲವು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೂ ದತ್ತಿಗಳನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟ ದಾನಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸುತ್ತದೆ. ಶಾಸನಭಾಷೆಯನ್ನು ಪೂರ್ವದ ಹಳಗನ್ನಡವೆಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಓದುಗರಿಗೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುವ ಸಂಗತಿಯೆಂದರೆ ಆ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಕನ್ನಡದ ಶಬ್ದಭಂಡಾರ, ಪದರಚನೆ ಮತ್ತು ವಾಕ್ಯರಚನೆಗಳ ಮೇಲೆ ಆಗಿದ್ದ ಸಂಸ್ಕೃತದ ತುಂಬುಪ್ರಭಾವ. `ಪೆತ್ತಜಯನ್' ಎಂಬ ಕಸಿ ಕ್ರಿಯಾಸಮಾಸದಲ್ಲಿ `ಪೆತ್ತ' ಎಂಬ ಕನ್ನಡ ಕ್ರಿಯಾರೂಪದ ಜೊತೆ `ಜಯ' ಎಂಬ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದವು ಸೇರಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅದಲ್ಲದೆ, ದ್ರಾವಿಡ ವಾಕ್ಯರಚನೆಗೆ ಹೊರತಾದ ಒಂದು ಕರ್ಮಣಿ ಪ್ರಯೋಗವು ಆಡುಮಾತಾಗಿದ್ದ ಕನ್ನಡವು ರೂಢಗೊಳ್ಳುವ ಮೊದಲೇ ಪಡೆದಿದ್ದ ಸಂಸ್ಕೃತದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಒಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ನಿದರ್ಶನವಾಗಿದೆ. ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಒಂದು ಪ್ರಪ್ರಾಚೀನ ಮಾದರಿಯಾಗಿ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವನ್ನು ಎತ್ತಿ ಹೇಳಿದರೆ ಸಾಲದು; ಅದಕ್ಕೆ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಹತ್ವವಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳಿದ ಮೊತ್ತ ಮೊದಲ ಕನ್ನಡ ದೊರೆಗಳೆಂದು ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಭಾವಿಸಿರುವ ಕದಂಬರು ಹಾಕಿಸಿರುವ ಆ ಶಾಸನವು ಕ್ರಿ.ಶ. ಐದನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯವನ್ನೂ ಎತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. ಕದಂಬರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದವರ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆ ಪ್ರಾಕೃತವಾಗಿತ್ತು. ಕನ್ನಡಿಗರಾಗಿದ್ದ ಕದಂಬರು ಸ್ವತಂತ್ರರಾಜ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಆಡಳಿತ ಇತ್ಯಾದಿಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ್ದು ಬಹು ಮುಖ್ಯ ಸಂಗತಿ. ಆಡುಭಾಷೆಯಾಗಿದ್ದ ಕನ್ನಡವು ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆಸ್ಥಾನದ ಭಾಷೆಯೂ ಆಯಿತು. ಏಕೆಂದರೆ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡಂತೆ ದಾನದತ್ತಿಗಳ ವಿಷಯವನ್ನು ಹೇಳುವ ರಾಜಾಜ್ಞೆಗಳ ಘೋಷಣೆಯ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳ ಒಂದು ನಿರಂತರ ಪ್ರವಾಹವೇ ಮುಂದೆ ಹರಿಯಿತು. ಆಡಳಿತ ವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡವು ನೆಲೆಗೊಂಡಂತೆ ಅದರ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವೂ ವೃದ್ಧಿಯಾಯಿತು. ಮುಂದೆ, ಚಕ್ರವರ್ತಿಗಳಾದ ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಹುಶಃ ಕನ್ನಡವು ಪ್ರಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಕಲಾತ್ಮಕ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಯಿತು. ಇತಿಹಾಸಕಾರರು ಒಮ್ಮತದಿಂದ ಅಭಿಪ್ರಾಯಪಟ್ಟಿರುವಂತೆ, ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ - ಆರು ಏಳನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ `ಕರ್ನಾಟಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿ'ಯು ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಈ ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜಾಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ಸಾಹಿತ್ಯಕೃತಿಗಳು ರಚನೆಗೊಂಡಿರಬೇಕು. ಸಾಹಿತ್ಯಕ ಮೌಲ್ಯದ ಮೊದಲ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನಗಳು ಏಳನೆಯ ಶತಮಾನದಿಂದ ಲಭ್ಯವಾಗುತ್ತವೆ. ಇದು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃಷಿ ಆರಂಭವಾಗಿದ್ದುದರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಪ್ರಬಲಸೂಚನೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೇಳುವುದಾದರೆ ಶಾಸನಗಳ ಭಾಷೆಯು ಸಾಹಿತ್ಯಕೃತಿಗಳ ಭಾಷೆ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ರೂಪಿತಗೊಂಡಿದೆ. ಚಾಲುಕ್ಯರ ರಾಜಧಾನಿಯಾದ ಬಾದಾಮಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಣ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿನ ಕನ್ನಡವು ಶಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ರಾಜಾಸ್ಥಾನದ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿ, ಆ ಉಪಭಾಷೆಯೇ ಕಾವ್ಯಭಾಷೆಯೂ ಆಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು. ಇದು ಎಷ್ಟರ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯೂರಿತೆಂದರೆ, ಚಾಲುಕ್ಯರ ಕಾಲವಾದ ಮೇಲೆ ಬಂದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಕಾಲದ ಶ್ರೀವಿಜಯನ `ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ'ದಲ್ಲಿ (ಸು. 850). ತಿರುಳ್ಗನ್ನಡದ ನಾಡು ಎಂಬುದಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವಾಗ ಬಾದಾಮಿ, ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲು, ಕೊಪ್ಪಳ, ಒಕ್ಕುಂದಗಳ ಮಧ್ಯದ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಪಂಪ ರನ್ನರೂ ಕೂಡ ಪುಲಿಗೆರೆಯ (ಈಗಿನ ಲಕ್ಷ್ಮೀಶ್ವರದ) ಸುತ್ತಮುತ್ತಣದ ಕನ್ನಡವಷ್ಟೇ ತಮ್ಮ ಕಾವ್ಯಭಾಷೆಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನು ಸ್ಮರಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಕನ್ನಡದ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ಲಭ್ಯಕೃತಿ `ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ'ವು ಒಂದು ಅಂಲಕಾರ ಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಬಂಧಿ ಕೃತಿಯಾಗಿದ್ದು `ಹಳಗನ್ನಡ' ದಲ್ಲಿ ರಚಿತವಾಗಿದೆ. ಸು. ಕ್ರಿ. ಶ. 450ರಿಂದ ಸು.800ರ ವರೆಗಿನ ಶಾಸನಭಾಷೆಯನ್ನು `ಪೂರ್ವದ ಹಳಗನ್ನಡ' ವೆಂದು ಕರೆಯುವುದು ರೂಢಿ. ಪೂರ್ವದ ಹಳಗನ್ನಡ ರೂಪಗಳು ಹಳೆಯ ತಮಿಳಿಗೆ ಸಮೀಪವಾಗಿವೆ. ಪೂರ್ವದ ಹಳಗನ್ನಡವೇ ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದಿ ಹಳಗನ್ನಡವಾಯಿತು. ಪೂರ್ವದ ಹಳಗನ್ನಡಕ್ಕೂ ಹಳಗನ್ನಡಕ್ಕೂ ಹಲವು ಸ್ವನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಆಕೃತಿಮಾತ್ಮಕ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸದೆ. ಒಂದು ಉದಾಹರಣೆ ಕೊಡುವುದಾದರೆ, ಘೋಷ ಮೂರ್ಧನ್ಯ ಘರ್ಷ ವ್ಯಂಜನವು (ಇದು ದ್ರಾವಿಡ ಭಾಷೆಗಳಿಗೇ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸ್ವನ) ಪೂರ್ವದ ಹಳಗನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದ್ದುದು, ಹಳಗನ್ನಡ ಕಾಲದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಒಡೆದು ``ಳ್'' ಮತ್ತು ``ರ್'' ಎಂಬ ಸ್ವನಿಮಗಳಲ್ಲಿ ವಿಲೀನ ಹೊಂದುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯನ್ನು ತೋರುತ್ತದೆ. ಒಂಬತ್ತು ಹತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಕೃತ, ಸಂಸ್ಕೃತಗಳಿಂದ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಸ್ವೀಕರಣಗಳು ಹರಿದುಬಂದು ಸೇರಿದವು.
ನಡುಗನ್ನಡ
ಒಂಬತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಆದಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಹಳಗನ್ನಡವು ನಡುಗನ್ನಡವಾಗಿ ಬದಲಾವಣೆ ಹೊಂದುವ ಕಾರ್ಯವು ನಡೆದಿತ್ತು. ಹನ್ನೊಂದನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಆ ಕಾರ್ಯವು ಹೆಚ್ಚು ಕಡಮೆ ಮುಕ್ತಾಯಕ್ಕೆ ಬಂದಿತು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎರಡು ಸ್ವನಾತ್ಮಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೆಂದರೇ (1) `ಪ್' ವ್ಯಂಜನವು `ಹ್' ಆಯಿತು. (2) ವ್ಯಂಜನಾಂತ ಪದಗಳೂ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳೂ ಸ್ವರಾಂತಗಳಾದುವು. (ಉದಾ : ಪಲ್ >> ಹಲ್ಲು, ಪಾಲ್ >> >>ಹಾಲು). ನಡುಗನ್ನಡವು ಹಳಗನ್ನಡ ಮತ್ತು ಹೊಸಗನ್ನಡಗಳ ಮಧ್ಯದ ಸಂಕ್ರಮಣ ಸ್ಥಿತಿಯೆಂದು ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೊಸಗನ್ನಡಕ್ಕೂ ನಡುಗನ್ನಡಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿಲ್ಲ. ಆಧುನಿಕ ವಿದ್ಯಾವಂತರು ಹೆಚ್ಚು ಶ್ರಮವಿಲ್ಲದೆ ನಡುಗನ್ನಡ ಕೃತಿಗಳನ್ನು (12-19 ಶತಮಾನ) ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಲ್ಲರು; ಆದರೆ ಅವರು ಹಳಗನ್ನಡ ಕೃತಿಗಳನ್ನು (9-10 ಶತಮಾನ) ಅರ್ಥ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಹೆಚ್ಚಿನ ಪರಿಶ್ರಮ ಅಗತ್ಯ.
ಹೊಸಗನ್ನಡ
ಕನ್ನಡವು 19ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಜೊತೆ, ಆ ಮೂಲಕ ಆಧುನಿಕ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಜೊತೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಪಡೆದಂದಿನಿಂದ ಹೊಸಗನ್ನಡದ ಆರಂಭ. ಈಗ ಇರುವ ಆಡುನುಡಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ಮುಖ್ಯ ಉಪಭಾಷಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಿವೆ; ಆ ಒಂದೊಂದು ಉಪಭಾಷೆಯ ಒಳಗೂ ಉಪ-ಉಪಭಾಷಾ ಪ್ರದೇಶಗಳಿವೆ. ಮಂಗಳೂರು ಕನ್ನಡ ಅಥವಾ ಕಡಲತೀರದ ಕನ್ನಡ - ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ತುಳುವಿನಿಂದ, ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಲಯಾಳದಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿವೆ; ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಅಥವಾ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಕನ್ನಡ ಉಪಭಾಷೆಗಳಲ್ಲೆಲ್ಲ ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದುದು; ಅದಕ್ಕೆ ಕಾರಣ ಇದು ರಾಜಧಾನಿಯ ಭಾಷೆಯಾಗಿರುವುದು. ಇದನ್ನೇ ವೃತ್ತಪತ್ರಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ, ಆಕಾಶವಾಣಿ ದೂರದರ್ಶನಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸುವುದು. ಬೆಂಗಳೂರು ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳ ಬಳಕೆ ಹೆಚ್ಚು. ಧಾರವಾಡದ ಅಥವಾ ಉತ್ತರದ ಕನ್ನಡ - ಇದರ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮರಾಠಿ ಭಾಷೆಯ ಪ್ರಭಾವವಿದೆ; ಗುಲ್ಬರ್ಗದ ಕನ್ನಡ ಇದರ ಮೇಲೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉರ್ದು ಪ್ರಭಾವವಿದೆ; ಈ ನಾಲ್ಕು ಭಾಷಿಕ ಪ್ರಭೇದಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರು ಕನ್ನಡವು ಒಂದು ರೀತಿ ಎಲ್ಲ ಕಡೆ ಸಲ್ಲುವ ಭಾಷೆಯಾದರೂ ಆಯಾ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಸಾಹಿತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ - ಅದರಲ್ಲೂ ಸೃಜನಾತ್ಮಕ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರದೇಶದ ಆಡುನುಡಿಯನ್ನು ಬಳಸಲು ಬಯಸುತ್ತಾರೆ. ಮತ್ತು ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಭಾಷೆಯ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಯನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಅಡ್ಡಿಯಾಗಿಲ್ಲ. ಇಷ್ಟಾದರೂ ಉಳಿದ ಭಾಷಾ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಂಗಳೂರು ಕನ್ನಡದ ಪ್ರಭಾವವು ಅಪರಿಮಿತವಾಗಿದೆ. ಉಪಭಾಷಿಕ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ದಿನದಿಂದ ದಿನಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಪ್ರಸಾರಮಾಧ್ಯಮಗಳ ಪಾತ್ರವು ಮುಖ್ಯವಾದುವೇ ಆಗಿದೆ. ಮತ್ತು ಜನಕ್ಕೆ ಅರಿವಿಲ್ಲದೆಯೇ ಒಂದು ಸಮಾನ ಶಿಷ್ಟಭಾಷೆಯು ರೂಪುಗೊಳ್ಳುತ್ತಿದೆ.
ಲಿಪಿ
ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಗೂ ತೆಲುಗು ಲಿಪಿಗೂ ಅಂತಹ ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳೇ ಇಲ್ಲ; ಹಾಗೆ ನೋಡಿದರೆ ವಿಜಯನಗರ ಕಾಲದವರೆಗೆ (16ನೇ ಶ.) ಅವೆರಡೂ ಒಂದೇ ಆಗಿದ್ದವು. ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯು ಅಶೋಕನ ಬ್ರಾಹ್ಮೀಲಿಪಿಯ (ಕ್ರಿ.ಪೂ.3ನೇ ಶ.) ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಭೇದದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿ ಬಂದಿದೆ. ಬ್ರಾಹ್ಮೀಲಿಪಿಯ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ರೇಖಾತ್ಮಕವಾಗಿದ್ದು, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಲು ತಾಳವೃಕ್ಷದ ಎಲೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಕಾರಣವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚು ಗುಂಡಗಾಗುತ್ತ ಬಂದುದೇ ಕನ್ನಡ - ತೆಲುಗು ಲಿಪಿಯು ತನ್ನ ರೂಪವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಕಾರಣ. ಈಗಿನ ಲಿಪಿಯು ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಮತ್ತು ಹೊಯ್ಸಳರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (11-12ನೇ ಶ.) ರೂಪುಗೊಂಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನವರೆಗೆ ಲಿಪಿಯು ಸಣ್ಣ ಪುಟ್ಟ ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. 19ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಣ ಯಂತ್ರದಿಂದಾಗಿ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯ ಚಿಹ್ನೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು.
ಸ್ವರವ್ಯವಸ್ಥೆ
ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಐವತ್ತು `ಅಕ್ಷರ'ಗಳಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹದಿನಾರು ಸ್ವರಗಳು. ಮೂವತ್ತನಾಲ್ಕು ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ `ವರ್ಗೀಯ' ಎಂದು (25), `ಅವರ್ಗೀಯ' (9) ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ. ಸ್ವರಗಳಲ್ಲಿ `ಮಾನಸ್ವರ' ಎಂದು ಭಾಷಾವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕರೆಯುವ ಅ, ಆ, ಇ, ಈ, ಉ, ಊ, ಎ, ಏ, ಐ, ಒ, ಓ, ಔ ಗಳೂ, ಐ ಔ ಎಂಬ ಎರಡು ಸಂಧ್ಯಕ್ಷರಗಳೂ ಋ ಋೂ ಎಂಬ ಎರಡು ಅರೆಸ್ವರಗಳೂ ಸೇರಿವೆ. ಇನ್ನೆರಡು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಸ್ವರಗಳಲ್ಲ, ವ್ಯಂಜನಗಳು, ಸೊನ್ನೆ ಆಕಾರದ `ಬಿಂದು'ವನ್ನು ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನದ ಹಿಂದಿನ ಅನುನಾಸಿಕವನ್ನು ಸೂಚಿಸಲಿಕ್ಕೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ವಿಸರ್ಗವು ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಕಾಕಲ್ಯ ಘರ್ಷ ವ್ಯಂಜನ. ವರ್ಗೀಯ ವ್ಯಂಜನಗಳಲ್ಲಿ ಇಪ್ಪತ್ತು ಸ್ಪರ್ಶಗಳೂ ಐದು ಅನುನಾಸಿಕಗಳೂ ಸೇರಿದ್ದು, ಅವನ್ನು ಐದೈದರ ಐದು ವರ್ಗಗಳಾಗಿ ಗುಂಪುಗೂಡಿಸಿವೆ - ಕಂಠ್ಯಗಳು, ತಾಲವ್ಯಗಳು, ಮೂರ್ಧನ್ಯಗಳು, ದಂತ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಉಭಯೋಷ್ಠ್ಯ ಇವೇ ಆ ಐದು ವರ್ಗಗಳು. ಉಳಿದ ವ್ಯಂಜನಗಳನ್ನು ವರ್ಗವಾಗಿ ಸೇರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಅವನ್ನು ಅವರ್ಗೀಯವೆಂದು ಕರೆದಿವೆ. ಅವು ಭಿನ್ನ ಭಿನ್ನ ಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟತಕ್ಕವು; ಯ್, ರ್, ಲ್, ವ್, ಶ್, ಷ್, ಸ್, ಹ್, ಳ್ ಇವೇ ಅವರ್ಗೀಯಗಳು. ಮೂಲದ್ರಾವಿಡದಲ್ಲಿ ಅಘೋಷ ಮತ್ತು ಘೋಷ ಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯಂಜನಗಳು ಉಪಸ್ವನಗಳಾಗಿದ್ದು, ಅವು ಒಂದು ಇನ್ನೊಂದು ಹೊರತುಪಡಿಸಿದ ಪರಿಸರದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದುವೆಂದು ಈಗ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಒಪ್ಪಿತವಾಗಿರುವ ಸಂಗತಿ. ಈ ಲಕ್ಷಣವು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಇಂದಿಗೂ ತಮಿಳಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಮೂಲ ದ್ರಾವಿಡದಲ್ಲಿ ಮಹಾಪ್ರಾಣಗಳು ಇರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡದ ಕೆಲವು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಕಾರಣಗಳಿಂದಾಗಿ, ಹಿಂದಿನಿಂದಲೂ ಅಘೋಷ ಮತ್ತು ಘೋಷ ಸ್ಪರ್ಶಗಳನ್ನು ಸ್ವನಿಮಗಳಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತ ಬಂದಿದೆ; ಅಂತೆಯೇ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಾಣ ಮಹಾಪ್ರಾಣಗಳನ್ನೂ ಸ್ವನಿಮಗಳಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತ ಬಂದಿದೆ. ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ (ಬಹುಶಃ ಹಿಂದೆಯೂ ಹಾಗೆಯೇ) ಅಲ್ಪಪ್ರಾಣ ಮಹಾಪ್ರಾಣಗಳಿಗೆ ಉಚ್ಚಾರದಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸವನ್ನು ಮಾಡುವುದು ವಿದ್ಯೆಯ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತಸ್ತಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. (ಉದಾ: `ದನ', `ಧನ'). ಇಂಗ್ಲಿಷಿನ ಪ್ರಭಾವದಿಂದಾಗಿ, ಆಧುನಿಕ ಕನ್ನಡವು coffee, fine ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಪದಗಳಲ್ಲಿರುವ ದಂತ್ಯೋಷ್ಠ್ಯ ಅಘೋಷ ಘರ್ಷ ವ್ಯಂಜನವಾದ f' ಸ್ವನವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿ ತನ್ನದನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ, ಹಿಂದಿನ `ಫ್' ಜಾಗದಲೆಲ್ಲ `f ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. `ಕಫ' ವನ್ನು (`kafa')ಎಂಬುದಾಗಿ `ಫಲವನ್ನು (`fala') ಎಂಬುದಾಗಿ ಉಚ್ಚರಿಸುವುದು ರೂಢಿಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ವ್ಯಂಜನವು ಕ್ರಮೇಣ `ಫ್' ವ್ಯಂಜನವನ್ನು ತಳ್ಳಿ ಅದರ ಜಾಗವನ್ನು ಪೂರ್ತಿ ಆಕ್ರಮಿಸುವ ಸೂಚನೆಗಳಿವೆ. ಹಾಗೆಯೇ, ತಾಲವ್ಯ `ಶ್', ಮೂರ್ಧನ್ಯ `ಷ್' ದಂತ್ಯ `ಸ್' ಇವುಗಳಿಗೆ ಉಚ್ಚಾರ ಬೇಧವನ್ನು ಶಿಷ್ಟ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗುವುದು; ಈ ಉಚ್ಚಾರ ಭೇದವು ನಾಗರಿಕತೆಯ ಕುರುಹೂ ಹೌದು. ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿರುವ ಚಿಹ್ನೆಗಳು ಶಿಷ್ಟ ಕನ್ನಡವನ್ನು ಬರೆಯುಲು ಸಾಕು. ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಸ್ವನಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ - ಎಂದರೆ ಒಂದು ಚಿಹ್ನೆಯು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸ್ವನಕ್ಕೆ ಸಂಕೇತ. ಎಂದರೆ ಯಾವುದೇ ಬರಹವನ್ನು ಓದಲು ಸ್ಪೆಲಿಂಗ್ ತಿಳಿದಿರಬೇಕಿಲ್ಲ. ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿರುವ ಸ್ಪೆಲಿಂಗ್ ಸಮಸ್ಯೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಕನ್ನಡ ಲಿಪಿಯು ಪರಿಪೂರ್ಣ ಸ್ವನಾತ್ಮಕವೆಂದು ಇದರಿಂದ ಅರ್ಥವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ವಿರಳವಾಗಿ ಒಂದೇ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಎರಡು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ನಿರ್ದೇಶಿಸಲು ಬಳಸುವ ಉದಾಹರಣೆಯಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ `ತಂದೆ' ಎಂಬ ಬರಹದ ರೂಪವು ಸಂದರ್ಭಾನುಸಾರ ಎರಡು ಭಿನ್ನ ಉಚ್ಚಾರಗಳನ್ನು ಹೇಳಬಹುದು. `ತಂದೆ' (= ಪಿತೃ), `ತಂದೆ' (= ನಾನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಬಂದೆ) ಎಂಬರ್ಥದ ಎರಡೂ ಉಚ್ಚಾರದಲ್ಲಿ ಬೇರೆ ಬೇರೆ; ಅರ್ಥ ಬೇರೆ ಬೇರೆ. ಆ ಎರಡೂ ಭಿನ್ನ ಪದಗಳ ಮೊದಲ ಭಿನ್ನ ಸ್ವರಗಳನ್ನು ಬರಹದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಚಿಹ್ನೆಯ ಮೂಲಕ ತೋರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
ವ್ಯಾಕರಣ
ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ವಚನಗಳು ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ಪ್ರತ್ಯಯದಿಂದ ಸೂಚಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಬುದ್ಧಿ ಇದೆಯೇ ಇಲ್ಲವೇ ಎಂಬುದರ ಮೇಲೆ ಲಿಂಗವು ನಿರ್ಣೀತವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಲೋಚಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯುಳ್ಳದೆಲ್ಲ ಮಹತ್ ವರ್ಗಕ್ಕೂ ಉಳಿದುವೆಲ್ಲ ಅಮಹತ್ ವರ್ಗಕ್ಕೂ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಮಹತ್ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಏಕವಚನದಲ್ಲಿ ಪುಲ್ಲಿಂಗ, ಸ್ತ್ರೀಲಿಂಗ ಭೇದಗಳುಂಟು. ಬಹುವಚನದಲ್ಲಿ ಭೇದವಿಲ್ಲ. ಅಮಹತ್ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲವೂ ನಪುಂಸಕಲಿಂಗ. ಇದರಿಂದ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಂಸ್ಕೃತ ಸ್ವೀಕರಣಗಳ ಲಿಂಗದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಗೊಂದಲವೇರ್ಪಡುವ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳೂ ಇವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸಂಸ್ಕೃತದಲ್ಲಿ `ಸೂರ್ಯ' ಪದವು ಪುಲ್ಲಿಂಗ; ಆದರೆ ಆ ಪದವು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಸ್ವೀಕೃತವಾಗಿ ಬಂದಾಗ, ಅದನ್ನು ಪುಲ್ಲಿಂಗದಲ್ಲೂ ಬಳಸಬಹುದು. ನಪುಂಸಕದಲ್ಲೂ ಬಳಸಬಹುದು. ಪುಲ್ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ಮೂಲತಃ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದ; ನಪುಂಸಕ ಲಿಂಗದಲ್ಲಿ ಏಕೆಂದರೆ ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುವ ಕನ್ನಡ ವ್ಯಾಕರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಅದು ಅಮಹತ್ ಪದ, ಆದ್ದರಿಂದ ನಪುಂಸಕಲಿಂಗ. ಸೂರ್ಯ ಅರ್ಥದ `ಹೊತ್ತು' ಎಂಬ ದೇಶ್ಯ ಪದ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ನಿಯತವಾಗಿ ನಪುಂಸಕ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಪ್ರಥಮಾ ವಿಭಕ್ತಿ ಇಲ್ಲ; ಲಿಂಗ/ವಚನ ಸೂಚಕ ಪ್ರತ್ಯಯ ಸಮೇತವಾದ ಪ್ರಕೃತಿರೂಪವೇ ಪ್ರಥಮಾ ವಿಭಕ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಆ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದ್ವಿತೀಯ, ಚತುರ್ಥಿ, ಪಂಚಮಿ, ಷಷ್ಠಿ, ಸಪ್ತಮಿಗಳಲ್ಲದೆ ಸಹವಿಭಕ್ತಿಗೂ (Sociative case) ಸ್ಪಷ್ಟ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳಿವೆ. ತೃತೀಯೆಯನ್ನು ಪಂಚಮಿ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯದ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಲಿಂಗ, ವಚನ ಯಾವುದೇ ಆಗಿದ್ದರೂ ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಒಂದೇ ಬಗೆಯ ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳ ಸೇರ್ಪಡೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ವಿಭಕ್ತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳನ್ನು ಲಿಂಗ ಅಥವಾ ವಚನ ಸೂಚಕ ಪ್ರತ್ಯಯಗಳ ಮೇಲೆ ಹತ್ತಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ತೃಪದಕ್ಕನುಗುಣವಾದ ಲಿಂಗ ವಚನಗಳನ್ನು ಕ್ರಿಯಾಪದವು ಪಡೆದಿರುತ್ತದೆ. ಧಾತು ಕಾಲಸೂಚಕ ಲಿಂಗ/ವಚನ ಸೂಚಕ ಇದು ಕ್ರಿಯಾಪದದ ರಚನೆ. ಕಾಲ ಇರುವುದು ಎರಡೇ ಭೂತ ಮತ್ತು ಭೂತೇತರ. ವರ್ತಮಾನ ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯಗಳನ್ನು ಹೇಳಲು ಬಳಕೆಯಾಗುವ ರೂಪ ಒಂದೇ. ಎಲ್ಲ ವಾಕ್ಯರಚನಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಪ್ರತ್ಯಯಗಳ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಲ್ಲಿ ಇರುವ ಪದಾನುಕ್ರಮಣಿಕೆ (Word order) ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ``ರಾಮ ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾನೆ'' ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದಲ್ಲಿನ ಪದಗಳನ್ನು ಯಾವ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಬೇಕಾದರೂ ಬರೆಯಬಹುದು. ಸಾಧಾರಣ ಕ್ರಮವೆಂದರೆ ಕರ್ತೃಪದ + ಕರ್ಮಪದ + ಕ್ರಿಯಾಪದ. ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಕರ್ತೃ, ಕರ್ಮಪದಗಳು ಸ್ಥಾನಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು.
ಶಬ್ದಕೋಶ
ಕನ್ನಡದ ಮೂಲಭೂತ ಶಬ್ದಕೋಶ ದೇಶೀಯ ಅಥವಾ ದ್ರಾವಿಡವೇ ಆಗಿದೆ. ಜೊತೆಗೆ, ಅದು ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ನಿಂದದ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಂಸ್ಕೃತದಿಂದ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯ ಶಬ್ದಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದೆ. ಸರಳವಲ್ಲದ ಒಂದು ಕನ್ನಡ ವಾಕ್ಯವನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತದ ಸಹಾಯವಿಲ್ಲದೆ ಬರೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲವೆಂಬಷ್ಟು ಮಟ್ಟಿಗೆ ಸ್ವೀಕರಣ ನಡೆದಿದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ವ್ಯಾಕರಣಕಾರರು ಮಾರ್ಪಾಟಿಲ್ಲದೆ ಅಥವಾ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವಂತಹ ಮಾರ್ಪಾಟಿನೊಡನೆ ಯಾವುದೇ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪದವನ್ನೂ ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಆದರೆ, ಸಾಹಿತ್ಯ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತದ ವಿಪರೀತ ಬಳಕೆ ಕಂಡಾಗಲೆಲ್ಲ, ಆ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿಯೂ ಹಿಂದೆ ಧ್ವನಿಯನ್ನೂ ಎತ್ತಲಾಗಿದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದಂತೆಯೇ ಪ್ರಾಕೃತ, ಮರಾಠಿ, ಹಿಂದೂಸ್ತಾನಿ, ಅರೇಬಿಕ್, ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಇವೇ ಮೊದಲಾದ ಭಾಷೆಗಳಿಂದಲೂ ಆಧುನಿಕ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಇಂಗ್ಲಿಷಿನಿಂದಲೂ ಕನ್ನಡವು ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪದಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದೆ. ಕನ್ನಡವು `ಆಧುನೀಕೃತ'ಗೊಳ್ಳಲು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಣ. ತಾಂತ್ರಿಕ ಅಥವಾ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಪದಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲವೇ ಅನುವಾದಿಸಿ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅಲ್ಪಮಾರ್ಪಾಟಿನೊಂದಿಗೆ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಅನುವಾದ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಆಗ ಸಂಸ್ಕೃತವು ಅಂತಹ ಪದಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಆಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ

ಇತಿಹಾಸ

ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಪ್ರಾಚೀನವೂ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಪೂರ್ಣವೂ ಆದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಪ್ರದೇಶದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಅಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಶಾಸನಗಳು, ಸ್ಮಾರಕಗಳು, ನಾಣ್ಯಗಳು, ಕಡತ ಮತ್ತು ಬಖೈರುಗಳು ಹಾಗೂ ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳು ನೆರವಾಗುತ್ತವೆ. ಇಂತಹ ದಾಖಲೆಗಳಿಲ್ಲದ, ಕೇವಲ ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳ ಮೂಲಕವೇ ತಿಳಿಯಬೇಕಾದ ಕಾಲವೊಂದಿದೆ. ಅದು ಇತಿಹಾಸಪೂರ್ವ ಅಥವಾ ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ ಕಾಲ.
ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲೂ ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜನ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆದಿರುವ ಉತ್ಖನನಗಳ ಮೂಲಕ ಆ ಕಾಲದ ಜನರ ಬದುಕಿನ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಶಿಲಾಯುಗ, ನೂತನ ಶಿಲಾಯುಗ, ಬೃಹತ್ ಶಿಲಾಯುಗ ಮತ್ತು ಲೋಹಯುಗಗಳಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಜೀವಿಸಿದ್ದುದಕ್ಕೆ ಕುರುಹಾಗಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ ಕಾಲದ ಜನವಸತಿಯ ನೆಲೆಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ಕೃಷ್ಣಾ, ಘಟಪ್ರಭಾ, ಮಲಪ್ರಭಾ, ಭೀಮಾ, ತುಂಗಭದ್ರಾ, ಕಾವೇರಿ ನದಿಗಳ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಬೆಟ್ಟ, ಗುಡ್ಡಗಳ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಗಿತಿಹಾಸ ಕಾಲದ ಮಾನವ ನೆಲೆಸಿ, ಬೇಟೆ ಪಶುಪಾಲನೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತನಾಗಿ ಬದುಕಿದ್ದನ್ನು ಅನೇಕ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಪತ್ತೆಹಚ್ಚಿದ್ದಾರೆ. ಬೃಹತ್ ಶಿಲಾಯುಗದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಷಿಣದ ಆಯುಧಗಳ ಉಪಯೋಗವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದಿದ್ದ ಜನರು ಸತ್ತವರನ್ನು ಸಮಾಧಿ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಅಥವಾ ಅಸ್ಥಿಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿಡುತ್ತಿದ್ದ ಗೋರಿಗಳೇ ಪಾಂಡವರ ಗುಡಿಗಳು ಅಥವಾ ಮೋರಿಯರ ಮನೆಗಳು ಎಂದು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. ಇವೇ ಮೆಗಾಲಿಥ್‍ಗಳು.

ಮೌರ್ಯರು

ರಾಯಚೂರು, ಬಳ್ಳಾರಿ, ಚಿತ್ರದುರ್ಗ, ಮತ್ತು ಗುಲಬರ್ಗಾ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಶೋಕನ ಶಾಸನಗಳು ದೊರೆತಿವೆ. ಧರ್ಮ ಲಿಪಿಗಳೆಂದೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿ ಪಡೆದಿರುವ ಅಶೋಕನ ಶಾಸನಗಳು ಬ್ರಾಹ್ಮೀಲಿಪಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿದ್ದು, ಇವು ದೊರೆತಿರುವ ಸ್ಥಳಗಳು ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿತವಾಗಿವೆ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3ನೆಯ ಶತಮಾನದ ವೇಳೆಗೆ, ಅಂದರೆ ಅಶೋಕನ ಕಾಲಕ್ಕಾಗಲೇ ಕರ್ನಾಟಕವು ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿ ಪ್ರಾಂತವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ಅಶೋಕನಿಗೂ ಮೊದಲೇ ಅವನ ತಾತ ಚಂದ್ರಗುಪ್ತನು ಭದ್ರಬಾಹು ಮುನಿಗಳ ಜೊತೆ ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳಕ್ಕೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿ ಅಲ್ಲೇ ಸಮಾಧಿ ಆದನೆಂದು ಶಾಸನವೊಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಅಶೋಕನು ಕರ್ನಾಟಕದ ವನವಾಸಕ(ಬನವಾಸಿ)ಕ್ಕೆ ಬೌದ್ಧಧರ್ಮ ಪ್ರಚಾರಕರನ್ನೂ ಕಳುಹಿಸಿದ್ದ.

ಶಾತವಾಹನರು

ಮೌರ್ಯರ ನಂತರ ಕ್ರಿ.ಪೂ. 3ನೆಯ ಶತಮಾನದಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ. 3ನೆಯ ಶತಮಾನದವರೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುಭಾಗಗಳನ್ನು ಶಾತವಾಹನರು ಆಳಿದರು. ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸನ್ನತಿಯು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಬೌದ್ಧ ನೆಲೆಯಾಗಿತ್ತು. ಶಾತವಾಹನ ವಂಶದ ಗೌತಮೀಪುತ್ರ ಶಾತಕರ್ಣಿಯ ಕಾಲದ ನಾಣ್ಯಗಳು ಬನವಾಸಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿವೆ. ಗೌತಮೀಪುತ್ರ ಶಾತಕರ್ಣಿಯ ಮಗ ವಾಸಿಷ್ಠೀಪುತ್ರ ಪುಳುಮಾವಿಯ ಕಾಲದ ನಾಣ್ಯಗಳು ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಸಮೀಪವಿರುವ ಚಂದ್ರವಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ದೊರೆತಿವೆ. ಸಾತವಾಹನರ ಶಾಖೆಯವರಾದ ಶಾತಕರ್ಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಚುಟುಗಳೂ ಸಹ ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನಾಳಿದರು.

ಕದಂಬರು

ಶಾತವಾಹನರ ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಉತ್ತರಭಾಗವನ್ನು ಸ್ವತಂತ್ರವಾಗಿಯೇ ಆಳಿದ ಪ್ರಥಮ ಕನ್ನಡ ರಾಜವಂಶವೇ `ಕದಂಬ ವಂಶ'. ಮಯೂರವರ್ಮ ಆ ವಂಶದ ಮೊದಲ ದೊರೆ. ಬನವಾಸಿಯು ಕದಂಬರ ರಾಜಧಾನಿ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇವರನ್ನು ಬನವಾಸಿಯ ಕದಂಬರು ಎಂದೇ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. ತಾಳಗುಂದ ಅವರ ಕಾಲದ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ಥಳ. ಕಾಂಚಿಯ ಘಟಿಕಾಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಮಯೂರವರ್ಮನಿಗೆ, ಅಲ್ಲಿಯ ಪಲ್ಲವ ಅಶ್ವಸಂಸ್ಥೆಯವರೊಡನೆ ಜಗಳವಾಗಿ, ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಜನಾಗುವ ಛಲ ಹುಟ್ಟಿತು. ಅಂತೆಯೇ ಬೃಹದ್ಭಾಣರನ್ನು ಮತ್ತು ಪಲ್ಲವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ, ಪಲ್ಲವರಿಂದ ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದು ಸ್ವತಂತ್ರ ರಾಜನಾಗಿ, ರಾಜ್ಯವಾಳಿದ ಕದಂಬ ಮಯೂರವರ್ಮ (ಕ್ರಿ.ಶ325ರಿಂದ 345ರ ವರೆಗೆ) ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಬಳಿಯ ಚಂದ್ರವಳ್ಳಿಯ ಕೆರೆಯನ್ನು ದುರಸ್ತಿ ಮಾಡಿಸಿದನೆಂದು, ಅಲ್ಲೇ ಇರುವ ಅವನ ಶಾಸನ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. ಮಯೂರವರ್ಮನ ನಂತರ ಕಂಗವರ್ಮ, ಭಗೀರಥ ಮತ್ತು ರಘು ಒಬ್ಷರ ನಂತರ ಒಬ್ಷರು ಕ್ರಿ.ಶ. 405ರ ವರೆಗೆ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. ರಘುವಿನ ತಮ್ಮ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮ(ಕ್ರಿ.ಶ. 405 - 430)ನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕದಂಬ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತಾರವಾಯಿತು. ದಕ್ಷಿಣದ ಪಲ್ಲವರು, ಗಂಗರು ಮತ್ತು ಉತ್ತರದ ಗುಪ್ತರೊಡನೆ ವೈವಾಹಿಕ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸಿದ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮನ ಕಾಲದ ಹಲ್ಮಿಡಿ ಶಾಸನವು ಈವರೆಗೆ ದೊರೆತಿರುವ ಮೊದಲ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನವಾಗಿದೆ. ತಾಳಗುಂದದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೆರೆಯನ್ನೂ ಕಟ್ಟಿಸಿದ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮನ ನಂತರ ಕದಂಬ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಎರಡು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ಒಡೆದು ಹೋಗಿ, ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಅವನ ಮಗ 1ನೆಯ ಕೃಷ್ಣವರ್ಮನು ತ್ರಿಪರ್ವತದಿಂದಲೂ, ಮತ್ತೊಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಮತ್ತೊಬ್ಷ ಮಗ ಶಾಂತಿವರ್ಮನು ಬನವಾಸಿಯಿಂದಲೂ ಆಳಿದರು. ಶಾಂತಿವರ್ಮನ ಮಗ ಮೃಗೇಶವರ್ಮನು ಪಲ್ಲವರು ಮತ್ತು ಗಂಗರ ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತಾರ ಮಾಡಿದ. ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಲಸಿ (ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ)ಯು 2ನೆಯ ರಾಜಧಾನಿಯಾಯಿತು. ಮೃಗೇಶವರ್ಮನ ಮಗ ರವಿವರ್ಮನು ಗುಡ್ನಾಪುರದಲ್ಲಿ ಕಾಮಜಿನಾಲಯವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದ. ತ್ರಿಪರ್ವತದಿಂದ ಆಳಿದ ಕದಂಬರ ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯು ಮತ್ತೆ 2ನೆಯ ಕೃಷ್ಣವರ್ಮನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೂಲ ಶಾಖೆಗೆ ಸೇರಿತು. ಇವರು ಕ್ರಿ.ಶ. 325ರಿಂದ 540ರ ವರೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೆಳಗಾವಿ, ಉತ್ತರ ಕನ್ನಡ, ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಬಳ್ಳಾರಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಆಳಿದರು. ಕದಂಬರು ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಬಸದಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಕೆರೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ರಾಜಕೀಯವಾದ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕತಿಕವಾದ ಭದ್ರಬುನಾದಿಯನ್ನು ಹಾಕಿದ ಕೀರ್ತಿ ಕದಂಬರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ.

ಗಂಗರು

ಕದಂಬರಿಗೆ ಸಮಕಾಲೀನರಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗವನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ಕುವಳಾಲಪುರ(ಕೋಲಾರ)ದಿಂದಲೂ, ನಂತರ ತಲಕಾಡಿನಿಂದಲೂ ಆಳಿದ ಗಂಗರ ಮೊದಲ ದೊರೆ ಕೊಂಗುಣಿವರ್ಮ, ಅವನ ನಂತರ ಕ್ರಮವಾಗಿ 1ನೆಯ ಮಾಧವ, ಹರಿವರ್ಮ, 2ನೆಯ ಮಾಧವ, ವಿಷ್ಣುಗೋಪ, 3ನೆಯ ಮಾಧವ ಮತ್ತು ಅವಿನೀತ ಅವರುಗಳು ಕ್ರಿ.ಶ. 350ರಿಂದ 469ರ ವರೆಗೆ ಆಳಿದರು. 3ನೆಯ ಮಾಧವನು ಕದಂಬ ಕಾಕುಸ್ಥವರ್ಮನ ಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಿದ್ದ. ಅವನ ಮಗ ಅವಿನೀತನು ಗಂಗರಾಜ್ಯವನ್ನು 60 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಆಳಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ. ಅವಿನೀತನ ಮಗ ದುರ್ವಿನೀತನು ಗಂಗ ವಂಶದ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ದೊರೆಗಳಲ್ಲೊಬ್ಷ. ಪುನ್ನಾಟ ಮತ್ತು ಬಾಣ ರಾಜ್ಯಗಳನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ದುರ್ವಿನೀತನು ಕವಿಯೂ ಆಗಿದ್ದ. ಅವನ ಆಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದ ಭಾರವಿಯ ಕಿರಾತಾರ್ಜುನೀಯದ 15ನೆಯ ಸರ್ಗಕ್ಕೆ ಸ್ವತಃ ಟೀಕೆಯನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದ. ಗುಣಾಢ್ಯನ ವಡ್ಡಕಥೆಯನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತಕ್ಕೆ ಭಾಷಾಂತರ ಮಾಡಿದ ದುರ್ವಿನೀತನ ನಂತರ ಮುಷ್ಕರ, ಶ್ರೀವಿಕ್ರಮ, ಭೂವಿಕ್ರಮರು ಕ್ರಿ.ಶ. 539ರಿಂದ 679ರ ವರೆಗೆ ಗಂಗ ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಳಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. 679ರಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ 1ನೆಯ ಶಿವಮಾರ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಲು ಬಂದ ಪಲ್ಲವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ. ಅವನ ನಂತರ ಅವನ ಮೊಮ್ಮಗ ಶ್ರೀಪುರುಷ(ಕ್ರಿ.ಶ. 725-788)ನು ಪಲ್ಲವರು ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರೊಡನೆ ಸದಾ ಯುದ್ಧನಿರತನಾಗಿದ್ದ. ನೊಳಂಬರು ಮತ್ತು ಪಾಂಡ್ಯರೊಡನೆಯೂ ಹಲವು ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ. ಶ್ರೀಪುರುಷನ ನಂತರ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ ಅವನ ಮಗ 2ನೆಯ ಶಿವಮಾರನು, ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ - ಗಂಗ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ಸೋತು ತನ್ನ ಜೀವಿತಾವಧಿಯ ಬಹುಕಾಲ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲೇ ಇರಬೇಕಾಯಿತು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲೇ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಸ್ತಂಭ (ಕಂಬಯ್ಯ) ಗಂಗವಾಡಿಯ ರಾಜ್ಯಪಾಲನಾದ. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಸಿಂಹಾಸನಕ್ಕೆ ಧ್ರುವನ ಮಕ್ಕಳಲ್ಲಿ ಘರ್ಷಣೆ ನಡೆದಾಗ, ರಾಜಕೀಯ ಕಾರಣಗಳಿಂದ, ಶಿವಮಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದರೂ ಮತ್ತೆ ಬಂಧಿತನಾದ. ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದ. `ಗಜಾಷ್ಟಕ' ಮತ್ತು `ಸೇತುಬಂಧ' ಎಂಬ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದ. 2ನೆಯ ಶಿವಮಾರನ ನಂತರ ಗಂಗರು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ಅಧೀನರಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ಮುಂದುವರೆಸಿದರು. 1ನೆಯ ರಾಜಮಲ್ಲ, ನೀತಿಮಾರ್ಗ ಎರೆಗಂಗ, ಬೂತುಗ, ಇಮ್ಮಡಿ ರಾಚಮಲ್ಲ, ಎರೆಯಪ್ಪ, ಇಮ್ಮಡಿ ಬೂತುಗ, ಇಮ್ಮಡಿ ಮಾರಸಿಂಹ, 4ನೆಯ ರಾಚಮಲ್ಲ ಇತ್ಯಾದಿ ಗಂಗವಂಶದ ರಾಜರುಗಳು ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನೊಳಂಬ ಮತ್ತು ಚೋಳರೊಂದಿಗಿನ ಘರ್ಷಣೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದವು. ಚೋಳರ ದಾಳಿಯಂತೂ ಅಧಿಕಗೊಂಡಿತು. ತಮ್ಮ ಅಂತಿಮ ದಿನಗಳವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ನಿಷ್ಠಾವಂತ ಸಾಮಂತರಾಗಿಯೇ ಮುಂದುವರಿದ ಗಂಗರ, ಇಮ್ಮಡಿ ಮಾರಸಿಂಹನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅವನ ಮಂತ್ರಿ ಚಾವುಂಡರಾಯನು ಶ್ರವಣಬೆಳಗೊಳದಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತವಾದ ಗೊಮ್ಮಟ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಕ್ರಿ.ಶ. ಸುಮಾರು 350ರಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ. ಸುಮಾರು 999ರ ವರೆಗೆ ಸುಮಾರು 650 ವರ್ಷಗಳಷ್ಟು ಸುದೀರ್ಘ ಕಾಲ ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದ ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಗಂಗವಾಡಿ 96000 ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಆಳಿದ ಗಂಗರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಗಣ್ಯಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದ್ದಾರೆ.

ಬಾದಾಮಿಯ ಚಾಲುಕ್ಯರು

ಕನ್ನಡ ಭಾಷಿಕರನ್ನೆಲ್ಲ ಒಂದುಗೂಡಿಸಿ ನರ್ಮದೆಯವರೆಗೆ ಆಳಿದ ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ (ಅವರ ರಾಜಧಾನಿ ಬಾದಾಮಿ) ಮೂಲ ಪುರುಷ ಜಯಸಿಂಹ. ಆ ವಂಶದ ಮೊದಲ ಪ್ರಖ್ಯಾತ ದೊರೆ 1ನೆಯ ಪುಲಕೇಶಿ. ಇವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಾದಾಮಿಯಲ್ಲಿ ಕೋಟೆಯ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಈ ವಿಷಯವನ್ನು ಬಾದಾಮಿಯ ಬಂಡೆಗಲ್ಲು ಶಾಸನ ತಿಳಿಸುತ್ತದೆ. 1ನೆಯ ಪುಲಕೇಶಿ ನಂತರ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮ ಮತ್ತು ಮಂಗಳೀಶರು ಆಳಿದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತಾರವಾದರೂ, ನಂತರದ 2ನೆಯ ಪುಲಿಕೇಶಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವು ನರ್ಮದಾ ನದಿಯ ದಕ್ಷಿಣ ತೀರದವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿತು. ಆಗ ಉತ್ತರಾಪಥೇಶ್ವರನೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿದ್ದ ಕನೋಜದ ಹರ್ಷವರ್ಧನನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಕೀರ್ತಿಪಡೆದ 2ನೆಯ ಪುಲಿಕೇಶಿಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪರ್ಷಿಯಾ ದೇಶ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕಗಳ ನಡುವೆ ಪರಸ್ಪರ ರಾಯಭಾರಿಗಳು ನೇಮಕಗೊಂಡಿದ್ದರು. ಇವನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಚೀನಿ ಪ್ರವಾಸಿ ಹ್ಯುಯೆನ್ತ್ಸಾಂ ಗನು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದ್ದ. ಮೊದಲು ಪಲ್ಲವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ್ದ 2ನೆಯ ಪುಲಿಕೇಶಿಯು ನಂತರ ಪಲ್ಲವ ನರಸಿಂಹವರ್ಮನಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ. 642ರಲ್ಲಿ ಸೋಲಬೇಕಾಯಿತು. 13 ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ 2ನೆಯ ಪುಲಕೇಶಿಯ ಮಗ 1ನೆಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯನು ಮತ್ತೆ ಪಲ್ಲವರಿಂದ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ. ಕ್ರಿ.ಶ. 670ರಲ್ಲಿ ಅವನೇ ಪಲ್ಲವರನ್ನು ಕಾಂಚಿಯವರೆಗೆ ಓಡಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋದ. ಪಲ್ಲವ ನರಸಿಂಹವರ್ಮ ಬಾದಾಮಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ, ಅಲ್ಲಿನ ಕೋಟೆ ಮತ್ತು ಊರುಗಳನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡಿದ್ದ. ಅನಂತರ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಜಯಾದಿತ್ಯ, 2ನೆಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ, ಇಮ್ಮಡಿ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮ ಆಳಿದರು. 2ನೆಯ ವಿಕ್ರಮಾದಿತ್ಯ ಪಲ್ಲವರನ್ನು ಗೆದ್ದಾಗ ಕಾಂಚೀ ನಗರವನ್ನು ಹಾಳು ಮಾಡದೆ, ಅಲ್ಲಿನ ರಾಜಸೀಂಹೇಶ್ವರ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ದಾನ ನೀಡಿದ. ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಪಟ್ಟದಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಉತ್ತಮ ಶಿವಾಲಯಗಳನ್ನು ಅವನ ಇಬ್ಷರು ರಾಣಿಯರು ಕಟ್ಟಿಸಿದರು. ಇಮ್ಮಡಿ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ವಂಶದ ಆಳ್ವಿಕೆ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು.

ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು

ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಸಾಮಂತರಾಗಿದ್ದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು ಬಾದಾಮಿ ಚಾಲುಕ್ಯ ವಂಶದ ಇಮ್ಮಡಿ ಕೀರ್ತಿವರ್ಮನ ನಂತರ ಕ್ರಿ.ಶ. 733ರ ವೇಳೆಗೆ ಲಟ್ಟಲೂರನ್ನು (ಉಸ್ಮಾನಾಬಾದ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಲಾತೂರು) ರಾಜಧಾನಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಳತೊಡಗಿದರು. ನಂತರ ಅವರ ರಾಜಧಾನಿ ಮಾನ್ಯಖೇಟ (ಗುಲ್ಷರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಳಖೇಡ್)ಕ್ಕೆ ಬದಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ 1ನೆಯ ಕೃಷ್ಣನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೋರದ ಕೈಲಾಸದ ದೇವಾಲಯದ ನಿರ್ಮಾಣ ಕಾರ್ಯ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ಗಂಗವಾಡಿಯೂ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರ ವಶವಾಯಿತು. ಅವನ ನಂತರ ಧ್ರುವ ಮತ್ತು ಗೋವಿಂದರ ನಡುವೆ ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಹೋರಾಟ ನಡೆದು ಧ್ರುವನೇ ದೊರೆಯಾದ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ನರ್ಮದೆಯ ಆಚೆಗೂ ವಿಸ್ತರಿಸಿದ. ಧ್ರುವನ ನಂತರ 3ನೆಯ ಗೋವಿಂದ, ಅಮೋಘವರ್ಷ ನೃಪತುಂಗ, ಇಮ್ಮಡಿಕೃಷ್ಣ, ಮುಮ್ಮಡಿ ಇಂದ್ರ, ಇಮ್ಮಡಿ ಅಮೋಘವರ್ಷ, ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣ ಇತ್ಯಾದಿ ದೊರೆಗಳು ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನಾಳಿದರು. ಅವರ ಪೈಕಿ ಅಮೋಘವರ್ಷ ನೃಪತುಂಗನು, ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀವಿಜಯನಿಂದ ರಚಿತವಾದ `ಕವಿರಾಜಮಾರ್ಗ' ಕೃತಿಯಿಂದ ಹೆಸರು ಪಡೆದಿದ್ದಾನೆ. ಮೊದಲಿಗೆ ಗಂಗರೊಡನೆ ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಗೆಲುವು ಪಡೆದ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟರು, ಅನಂತರ ಅವರೊಡನೆ ಉತ್ತಮ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸಿ ಕೊನೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಚೋಳರೊಡನೆ ಹೋರಾಡುವಾಗ ಹೆಚ್ಚಿನ ನೆರವನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದರು. 1ನೆಯ ಕೃಷ್ಣ, ನೃಪತುಂಗ ಮತ್ತು ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣ ರಾಷ್ಟ್ರಕೂಟ ವಂಶದ ಜನಾನುರಾಗಿ ದೊರೆಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಇವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕವು ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದವರೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಿತ್ತು.

ಹೊಯ್ಸಳರು

ಗಂಗರ ನಂತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲರಾಗಿದ್ದ ಹೊಯ್ಸಳರು ಮೊದಲಿಗೆ ಕಲ್ಯಾಣ ಚಾಲುಕ್ಯರ ಮಾಂಡಲಿಕರೇ ಆಗಿದ್ದರು. ನೃಪಕಾಮ, ವಿನಯಾದಿತ್ಯ, ಎರೆಯಂಗ ಮತ್ತು 1ನೆಯ ಬಲ್ಲಾಳನ ನಂತರ ಹೊಯ್ಸಳ ದೊರೆಯಾದ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಸ್ವತಂತ್ರನಾಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನಾದರೂ ಗೆಲುವು ದೊರೆಯಲಿಲ್ಲ. ಚೆಂಗಾಳ್ವರು, ಆಳ್ವಖೇಡರು, ಉಚ್ಚಂಗಿಯ ಪಾಂಡ್ಯರು, ದೇವಗಿರಿಯ ಸೇಉಣರು, ಹಾನಗಲ್ಲಿನ ಕದಂಬರು ಇತ್ಯಾದಿ ರಾಜರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಪ್ರಬಲನಾದ ವಿಷ್ಣುವರ್ಧನನು ಚಾಲುಕ್ಯರನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಗೆದ್ದು ಸ್ವತಂತ್ರನಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವನ ಮೊಮ್ಮಗ ಇಮ್ಮಡಿ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನು ಕ್ರಿ.ಶ. 1190ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಯಾಣದ ಚಾಲುಕ್ಯರನ್ನು ಗೆದ್ದು ಸ್ವತಂತ್ರನಾದ. ಆ ವೇಳೆಗೆ ಚೋಳ ಹೊಯ್ಸಳ ವೈರವೂ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇಮ್ಮಡಿ ವೀರಬಲ್ಲಾಳನ ಮೊಮ್ಮಗ ಸೋಮೇಶ್ವರನು ತನ್ನ ಇಬ್ಷರು ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹಂಚಿದ. ಆಗ ರಾಮನಾಥನು ಕಣ್ಣಾನೂರನ್ನು ರಾಜಧಾನಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಆಳಿದ. ಆ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಮುಸಲ್ಮಾನರ ದಾಳಿ ಅಧಿಕಗೊಳ್ಳುತ್ತಿತ್ತು. ದೆಹಲಿಯ ಖಿಲ್ಜಿ ವಂಶದ ಅಲ್ಲಾ ಉದ್ದೀನನ ಸೇನಾಧಿಪತಿ ಮಲ್ಲಿಕ್ ಕಾಫರ್ ಹೊಯ್ಸಳ ರಾಜಧಾನಿ ದ್ವಾರಸಮುದ್ರದ ಮೇಲೆ ಹಲವು ಬಾರಿ ದಾಳಿ ಮಾಡಿದ. ಅಂತಹ ಒಂದು ದಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಮುಮ್ಮಡಿ ಬಲ್ಲಾಳನ ಮಗ 4ನೆಯ ಬಲ್ಲಾಳ ಸೆರೆಯಾದ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿದ್ದ ಮುಸಲ್ಮಾನರ ದಾಳಿಯನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜರೆಲ್ಲ ಒಂದಾಗಬೇಕೆಂಬ ಕನಸು ಕಂಡಿದ್ದ ಮುಮ್ಮಡಿ ಬಲ್ಲಾಳ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲರಾದ ನಾಯಕರುಗಳಿಗೆ ಆಡಳಿತದ ಜವಾಬ್ದಾರಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದ. 4ನೆಯ ಬಲ್ಲಾಳನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಹೊಯ್ಸಳ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಅವನತಿ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಹೊಯ್ಸಳರು ಅನೇಕ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ಕರ್ನಾಟಕದ ವಾಸ್ತು ಮತ್ತು ಮೂರ್ತಿಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ನೀಡಿರುವ ಕೊಡುಗೆ ಅನನ್ಯ. ಬೇಲೂರು, ಹಳೆಬೀಡು, ಮತ್ತಿತರ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಅವರ ಕಾಲದ ಅತ್ಯುತ್ಕಷ್ಟ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.

ವಿಜಯನಗರದ ಅರಸರು

13ನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಭಾರತವು ಮುಸಲ್ಮಾನರ ದಾಳಿಯಿಂದ ತತ್ತರಿಸಿತು. ದಕ್ಷಿಣದ್ಲಲೂ ಕಾಕತೀಯರು, ಹೊಯ್ಸಳರು, ಸೇಉಣರು, ಕಂಪಿಲಿಯವರು, ಮಧುರೆಯವರು ಮುಸಲ್ಮಾನರ ದಾಳಿಗೆ ಗುರಿಯಾದರು. ಅವರ ದಾಳಿಯನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಜರೆಲ್ಲರೂ ಒಗ್ಗೂಡಿದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. 1336ರಲ್ಲಿ ಸಂಗಮ ವಂಶದ ಹರಿಹರನು ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಆಳತೊಡಗಿದ. ಅದೇ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಗುಲಬರ್ಗದಲ್ಲಿ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರ ಆಳ್ವಿಕೆಯೂ ಆರಂಭವಾಯಿತು. ತನ್ನ ಸಹೋದರರ ನೆರವಿನಿಂದ ಆಳತೊಡಗಿದ ಹರಿಹರನು ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆ ಮಾಡಿದ. ನಂತರ ಅವನ ತಮ್ಮ ಬುಕ್ಕರಾಯನ ಕಾಲದಲ್ಲೂ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆ ಆಯಿತು. ಮಧುರೆಯ ಸುಲ್ತಾನರನ್ನೂ ಸೋಲಿಸಲಾಯಿತು. ಬುಕ್ಕನ ಮಗ ಇಮ್ಮಡಿ ಹರಿಹರನು ಚೋಳ ಮತ್ತು ಪಾಂಡ್ಯರ ದಂಗೆಗಳನ್ನು ಅಡಗಿಸಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಅರಸನನ್ನೂ ಸೋಲಿಸಿದ. ಅವನ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಹೋರಾಟ ನಡೆದು ದೇವರಾಯ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ. ಕೆಲವು ಹಿಂದೂ ರಾಜರ ನೆರವಿನಿಂದಲೇ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನ ಫಿರೋಜ್ಷಾಸ ದೇವರಾಯನ ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧ ಮಾಡಿದ. ದೇವರಾಯನಿಗೆ ಗೆಲುವು ಲಭಿಸಿ, ಆಂಧ್ರದ ಪೂರ್ವ ತೀರದವರೆಗೂ ವಿಜಯನಗರ ವಿಸ್ತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ದೇವರಾಯನು ಅರೇಬಿಯಾ ಮತ್ತು ಪರ್ಷಿಯಾ ದೇಶಗಳೊಡನೆ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಿಂದ ಕುದುರೆಗಳನ್ನು ತರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದ. ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲೇ ತುಂಗಭದ್ರೆಗೆ ಒಂದು ಅಣೆಕಟ್ಟೆ ಸಹ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಪ್ರೌಢದೇವರಾಯ ಎಂದೇ ಖ್ಯಾತನಾದ ಇಮ್ಮಡಿ ದೇವರಾಯನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾಯಿತು. ಎರಡು ಬಾರಿ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರೊಡನೆ ಯುದ್ಧ ನಡೆಯಿತು. ಫಲಿತಾಂಶ ನಿರ್ಣಾಯಕವಾಗಲಿಲ್ಲ

ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರು

ದೆಹಲಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಮದ್ ಬಿನ್ ತೊಗಲಕನ ನಿರಂಕುಶ ಆಳ್ವಿಕೆಯಿಂದ ಬೇಸತ್ತು ಬಂಡೆದ್ದ ಅವನ ಕೆಲವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳು, ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ತಾವೇ ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಿ ಆಳತೊಡಗಿದರು. ಅಂತಹವರಲ್ಲಿ ಬಹಮನಿ ಸುಲ್ತಾನರೂ ಒಬ್ಷರು. ಗುಲ್ಷರ್ಗವನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅಲ್ಲಾ ಉದ್ದೀನ್ ಹಸನ್ ಬಹ್ಮನ್ ಷಹನಿಂದ ಕ್ರಿ.ಶ. 1347ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿತವಾದ ಬಹಮನಿ ವಂಶವು ಕ್ರಿ.ಶ. 1518ರ ವರೆಗೆ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬೀದರ್, ಗುಲ್ಷರ್ಗ ಮತ್ತು ರಾಯಚೂರುಗಳನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಳಿತು. ಹಸನ್ ಬಹ್ಮನ್ ಷಹನ ನಂತರ ಅವನ ಮಗ 1ನೆಯ ಮಹಮದನು ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ. ಅವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರದೊಡನೆ ಹಲವು ಯುದ್ಧಗಳು ನಡೆದವು. ಆ ನಂತರ ಆಳಿದ ರಾಜರುಗಳೂ ವಿಜಯನಗರದೊಡನೆ ಯುದ್ಧಗಳಲ್ಲಿ ನಿರತರಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ಸಂತ ಎಂದೇ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಡುವ ಮಹಮದ್ನ್ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಜಧಾನಿಯು ಬೀದರ್ಗೆಿ ಬದಲಾಯಿತು. ಕ್ರೂರಿಯೆಂದು ಪರಿಗಣಿತನಾದ ಸುಲ್ತಾನ್ ಹುಮಾಯೂನ್ನಡ ಮಂತ್ರಿಯಾದ ಮಹಮದ್ ಗವಾನನು ಆರ್ಥಿಕ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವಶ್ಯಕವಾದ ಸುಧಾರಣೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ. ಬೃಹತ್ ಗ್ರಂಥಭಂಡಾರವೊಂದನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ. ಮಹಮದ್ ಗವಾನನ ಮೇಲೆ ಬಂದ ದೂರುಗಳೆಲ್ಲ ಸುಳ್ಳು ಎಂದು ತಿಳಿಯುವ ಮೊದಲೇ ಅವನನ್ನು ಗಲ್ಲಿಗೇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಕ್ರಿ.ಶ. 1518ರಲ್ಲಿ ಬಹಮನಿ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಂತಾಧಿಕಾರಿಗಳಾಗಿದ್ದವರೇ ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಿ ಆಳತೊಡಗಿದಾಗ, ರಾಜ್ಯವು ಐದು ಭಾಗಗಳಾಗಿ ಒಡೆಯಿತು. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬಿಜಾಪುರ (ಆದಿಲ್ಷಾಧಹಿ), ಬೀದರ್ (ಬರೀದ್ಷಾೊಹಿ), ಅಹಮದ್ ನಗರ (ಇಮದ್ಷಾೇಹಿ), ಗೊಲ್ಕೊಂಡ (ನಿಜಾಮ್ಷಾಗಹಿ) ಮತ್ತು ಗುಲ್ಷರ್ಗಾ (ಕುತುಬ್ಷಾ(ಹಿ).

ಅರವೀಡು ಮನೆತನ

ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯವು ಅವನತಿಯ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರ ನಡೆಸಿದ ಅಳಿಯ ರಾಮರಾಯ ಅರವೀಡು ಮನೆತನದವನು. ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅವನತಿಯ ನಂತರ ಆತನ ಸೋದರರು ಪೆನುಗೊಂಡೆಗೆ ಓಡಿಹೋಗಿ, ಅಲ್ಲಿಂದ ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗುವ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಸಿದರು. ಯುದ್ಧಾನಂತರ ಷಾಹಿಸುಲ್ತಾನರ ಒಕ್ಕೂಟವೂ ಒಡೆದುಹೋಗಿತ್ತು. ರಕ್ಕಸಗಿ - ತಂಗಡಗಿ ಯುದ್ಧವಾದ ಐದು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ವಿಜಯನಗರ ದೊರೆಯೆಂದು ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದ ತಿರುಮಲನು ತನ್ನ ಎಂಟು ವರ್ಷಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮೂರು (ಪೆನುಗೊಂಡೆ, ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ, ಚಂದ್ರಗಿರಿ) ಭಾಗಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿಗೆ ಪ್ರಾಂತ್ಯಾಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನಾಗಿ ತನ್ನ ಮಕ್ಕಳನ್ನೇ ನೇಮಿಸಿದ. ಇವನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬಿಜಾಪುರದ ಆದಿಲ್ಷಾರಹಿಗಳ ದಾಳಿ ಅಧಿಕವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಪಾಳೆಯಗಾರರು ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು. ಅಂತಹವರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದ ರಾಜ ಒಡೆಯರೂ ಒಬ್ಷರು. ಪಾಳೆಯಗಾರರು ಯಾರೂ ಅರವೀಡು ಮನೆತನಕ್ಕೆ ನಿಷ್ಠರಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದಿಲ್ಷಾತಹಿಗಳ ದಾಳಿಯೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿತ್ತು. ಅಂತಹ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಅರವೀಡು ಮನೆತನದ ಆಳ್ವಿಕೆ ಕೊನೆಗೊಂಡು ಕರ್ನಾಟಕವನ್ನು ಹಲವರು ಪಾಳೆಯಗಾರರು ಮತ್ತು ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರು ಆಳಿದರು.

ಕರ್ನಾಟಕದ ಪಾಳೆಯಗಾರರು

ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮುಸಲ್ಮಾನರ ದಾಳಿ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ, ಹಲವು ಸ್ಥಳೀಯ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಂಡಲೀಕರು ಸ್ವಂತ ಸೈನ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿ, ಸಮಯ ಬಂದಾಗ ತಮ್ಮ ದೊರೆಗಳಿಗೆ ನೆರವಾಗುತ್ತಿದ್ದರು. ವಿಜಯನಗರದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ಹಲವು ಮಾಂಡಲೀಕರು ಮತ್ತು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ರಾಜಮನ್ನಣೆಯೂ ದೊರೆತು, ಪಾಳೆಯಗಾರರೆನಿಸಿಕೊಂಡರು. ವಿಜಯನಗರದ ಪತನಾನಂತರ ಅವರೇ ಸ್ವತಂತ್ರರಾಗಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸಿದರು. ಅಂತಹ ಪಾಳೆಯಗಾರರ ಸಂಖ್ಯೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ 60ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. ಕರ್ನಾಟಕದ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಪಾಳೆಯ ಪಟ್ಟುಗಳೆಂದರೆ ಕೆಳದಿ, ಚಿತ್ರದುರ್ಗ, ಆವತಿ, ಉಮ್ಮತೂರು, ಚನ್ನಪಟ್ಟಣ, ಚಿಕ್ಕಬಳ್ಳಾಪುರ, ತರೀಕೆರೆ, ದೇವನಹಳ್ಳಿ, ದೊಡ್ಡಬಳ್ಳಾಪುರ, ಮಾಗಡಿ, ಸುಗಟೂರು, ಹರತಿ, ಹರಪನಹಳ್ಳಿ, ಹಾಗಲವಾಡಿ ಇತ್ಯಾದಿ. ಅಧಿಕಾರಕ್ಕಾಗಿ ಹಲವು ಪಾಳೆಯಗಾರರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮಲ್ಲೇ ಹೋರಾಡಿದರೂ ಜನತೆಯ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಅನೇಕ ಉತ್ತಮ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. ಉಮ್ಮತ್ತೂರು, ಕೆಳದಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರದುರ್ಗದ ಪಾಳೆಯ ಪಟ್ಟುಗಳು, ಬಹು ಪ್ರಬಲವಾಗಿದ್ದವು. ಟಿಪ್ಪುಸುಲ್ತಾನನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬಹುತೇಕ ಪಾಳೆಯ ಪಟ್ಟುಗಳು ಅವನತಿ ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಹಲವು ಪಾಳೆಯ ಪಟ್ಟುಗಳು ಮುಸಲ್ಮಾನ್ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಮರಾಠಾ ಆಕ್ರಮಣವನ್ನು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ಎದುರಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. ಕೆಳದಿಯ ನಾಯಕರಂತೂ ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶಿಸ್ತನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಉತ್ತಮ ವ್ಯಾಪಾರ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು.

ಮೈಸೂರಿನ ಒಡೆಯರು

ಮೊದಲಿಗೆ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣ ಮತ್ತು ಆನಂತರ ಮೈಸೂರನ್ನು ರಾಜಧಾನಿಯನ್ನಾಗಿ ಹೊಂದಿ ಆಳಿದ ಮೈಸೂರಿನ ಅರಸರ ಸ್ಪಷ್ಟ ಇತಿಹಾಸ ಆರಂಭವಾಗುವುದು ರಾಜ ಒಡೆಯರ ಕಾಲದಿಂದ. 1578ರಲ್ಲಿ ಶ್ರೀರಂಗಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ವಿಜಯನಗರದ ಅರವೀಡು ಮನೆತನದ ರಾಜ ಪ್ರತಿನಿಧಿಯಾಗಿದ್ದ ರಾಮನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಸ್ವತಂತ್ರರಾಜರಾದ ಒಡೆಯರು ನಂತರ ಅನೇಕ ಪಾಳೆಯಗಾರರನ್ನು ಗೆದ್ದು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದರು. 1ನೆಯ ಕಂಠೀರವ ನರಸರಾಜ ಒಡೆಯರ್ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1638-1662) ಅವರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕೀರ್ತಿ, ಪ್ರತಿಷ್ಠೆಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದವು. ಚಿಕ್ಕದೇವರಾಜ ಒಡೆಯರ (ಕ್ರಿ.ಶ. 1672-1704) ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಪಾಳೆಯ ಪಟ್ಟುಗಳು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವು. ಮೊಗಲರು ಮತ್ತು ಮರಾಠರ ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ಗಮನಿಸುತ್ತಾ ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಮೊಗಲರ ವಶದಲ್ಲಿದ್ದ ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಕೊಂಡ ಚಿಕ್ಕದೇವರಾಜ ಒಡೆಯರ ನಂತರ ಅಧಿಕಾರವು ದಳವಾಯಿಗಳ ಕೈಗಳಿಗೆ ಸೇರಿತು. ಹೆಸರಿಗೆ ಮಾತ್ರ ರಾಜರಿದ್ದರು. ಇಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಸೈನ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸೈನಿಕನಾಗಿ ಸೇರಿದ ಹೈದರ್ ಆಲಿಯು ಆನಂತರ ದಳವಾಯಿಗಳ ಪ್ರಾಬಲ್ಯವನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸಿದರೂ, ತಾನೇ ಸರ್ವಾಧಿಕಾರಿಯಾದ. ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲೇ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿಕೊಂಡು ಹಲವು ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿದ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಿಸಿದ. ಹೈದರನ ನಂತರ ಅವನ ಮಗ ಟಿಪ್ಪುಸುಲ್ತಾನ್ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಿ, ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ. ಬ್ರಿಟಿಷರೊಡನೆ ಹಲವಾರು ಯುದ್ಧಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಸೋಲು - ಗೆಲುವುಗಳ ಮಿಶ್ರಣದ ಫಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಲೇ ಕೊನೆಗೆ ಕ್ರಿ.ಶ. 1799ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ 4ನೆಯ ಮೈಸೂರು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಮರಣ ಹೊಂದಿದ. ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ಬ್ರಿಟಿಷರನ್ನು ಹೊರದೂಡುವ ಆಸೆ ಟಿಪ್ಪುವಿಗಿತ್ತು. ಟಿಪ್ಪುವಿನ ಮರಣಾನಂತರ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರು, ಮರಾಠರು ಮತ್ತು ಹೈದರಾಬಾದ್ ನಿಜಾಮರು ಹಂಚಿಕೊಂಡರು. ಬ್ರಿಟಿಷರು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನಿಕರಿಗೇ ರಾಜ್ಯಾಧಿಕಾರ ನೀಡಿದರು. ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಸಿನ ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜಒಡೆಯರ್ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ರೆಸಿಡೆಂಟರೇ ಆಡಳಿತದ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕರಾಗಿದ್ದರು. ಕ್ರಿ.ಶ. 1831ರಲ್ಲಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ಆಡಳಿತವು ದುರ್ಬಲವಾಗಿದೆಯೆಂದು, ತಾವೇ ಆಡಳಿತದ ಪೂರ್ಣಾಧಿಕಾರ ಪಡೆದ ಬ್ರಿಟಿಷರು ನಂತರ 1881ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮೈಸೂರು ಒಡೆಯರಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ಆಗ 6ನೆಯ ಚಾಮರಾಜ ಒಡೆಯರು ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಮೊದಲು ಸರ್ ಮಾರ್ಕ್ ಕಬ್ಷನ್ ಮತ್ತು ಬೌರಿಂಗ್ ಅವರುಗಳು ಕಮೀಷನರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ದಿವಾನರು ರಾಜರಿಗೆ ಆಡಳಿತದಲ್ಲಿ ನೆರವಾದರು. ದಿವಾನ್ ಪೂರ್ಣಯ್ಯ, ರಂಗಾಚಾರ್ಲು, ಶೇಷಾದ್ರಿ ಅಯ್ಯರ್, ಪಿ.ಎನ್. ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ, ಕಾಂತರಾಜ ಅರಸು, ಎಂ. ವಿಶ್ವೇಶ್ವರಯ್ಯ, ಮಿರ್ಜಾ ಇಸ್ಮಾಯಿಲ್ ಅವರುಗಳ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಗತಿಪರ ಕೆಲಸಗಳು ನಡೆದು ಮೈಸೂರು ಮಾದರಿ ಸಂಸ್ಥಾನವೆಂದು ಹೆಸರು ಪಡೆಯಿತು. ಕ್ರಿ.ಶ. 1940ರಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಕ್ಕೆ ಬಂದು 1947ರ ವರೆಗೆ ಆಳಿದ ಜಯಚಾಮರಾಜ ಒಡೆಯರು ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದ ಕೊನೆಯ ದೊರೆ ಎನಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕ್ರಿ.ಶ. 1830ರ ನಂತರ ಮೈಸೂರು ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಗಳು, ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು, ಉದ್ಯಮಗಳು, ಆಸ್ಪತ್ರೆಗಳು, ರೈಲು ಮಾರ್ಗಗಳು ಆರಂಭಗೊಂಡು ಸಾರ್ಥಕ ಪ್ರಗತಿ ಸಾಧಿಸಿದವು.

UK PM Boris Johnson cancels Republic Day visit to India later this month-2021

UK PM Boris Johnson cancels Republic Day visit to India later this month

UK PM Boris Johnson cancels Republic Day visit to India later this month

"In light of the national lockdown announced last night, and the speed at which the new coronavirus variant is spreading, the prime minister said that it was important for him to remain in the UK," a Downing Street spokeswoman said.

• By: Express Web Desk | New Delhi |
• Updated: January 5, 2021 6:16:06 pm

British Prime Minister Boris Johnson. The development comes as Britain began its third Covid-19 lockdown on Tuesday (File)

British Prime Minister Boris Johnson on Tuesday cancelled his Republic Day visit to India later this month, citing the need to oversee the Covid-19 pandemic response at home. The development comes as Britain began its third Covid-19 lockdown on Tuesday, with citizens under orders to stay at home.

“Prime Minister Boris Johnson spoke to Prime Minister Modi this morning, to express his regret that he will be unable to visit India later this month as planned,” a Downing Street spokeswoman said.

“In light of the national lockdown announced last night, and the speed at which the new coronavirus variant is spreading, the prime minister said that it was important for him to remain in the UK so he can focus on the domestic response to the virus,” the spokeswoman said.

“Prime Minister Boris Johnson hopes to be able to visit India in the first half of 2021, and ahead of the UK’s G7 Summit that Prime Minister Narendra Modi is due to attend as a guest,” the UK government further said.

The two leaders underlined their “shared commitment” to the bilateral relationship, and to continuing to build on the close collaboration between our countries, including in response to the pandemic, the statement said.

Confirming the development, government sources said, “Boris Johnson called PM Modi and regretted that he would have to cancel his visit to India in the wake of coronavirus-related situation in the UK.”

Johnson would have been the sixth leader from the UK to be Chief Guest at the Republic Day celebrations. The last British leader to be Chief Guest was Prime Minister John Major in 1993.

In December, visiting British Foreign Secretary Dominic Raab announced that Johnson would be chief guest at the Republic Day celebrations in January.

An invitation to be Republic Day chief guest is symbolic from the Indian government’s perspective. Choosing the UK was seen through the lens of ties with post-Brexit UK on multiple fronts — economic, people-to-people, political and strategic levels.

Britain has been among the countries worst-hit by Covid-19, with the second highest death toll in Europe. On Monday, Johnson said the highly contagious new coronavirus variant first identified in Britain was spreading so fast the National Health Service (NHS) risked being overwhelmed within 21 days.

ಭಾರತದ ನಗರಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅಡ್ಡಹೆಸರುಗಳು

*"ಭಾರತದ ನಗರಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಅಡ್ಡಹೆಸರುಗಳು"*

*# ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ*

1.ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣ     --  ಭಾಗ್ಯನಗರ,(city of destiny)

2.ವಿಜಯವಾಡ      --  ಗೆಲುವಿನ ಸ್ಥಾನ (place of victory)  

3.ಗುಂಟುರು           --  ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಗಳ ನಗರ, ಮಸಾಲೆ ನಗರ 

 

*# ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ*

1.ಆಗ್ರಾ            --  ತಾಜನಗರಿ

2.ಕಾನ್ಪುರ         --  ವಿಶ್ವದ ಚರ್ಮದ ನಗರ, ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಮಾಂಚೆಸ್ಟರ್

3.ಲಕ್ನೋ           --  ನವಾಬರ ನಗರ (city of nawab's)

4.ಪ್ರಯಾಗ        --  ದೇವರ ಮನೆ

5.ವಾರಾಣಾಸಿ    --  ಭಾರತದ ಧಾರ್ಮಿಕ & ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ನಗರ, ದೀಪಗಳ ನಗರ, ಭೂಮಿಯ ಮೇಲಿರುವ ಜೀವಂತ ಹಳೆಯ ನಗರ, ಪವಿತ್ರ ನಗರ.

*# ಗುಜರಾತ*

1. ಅಹಮದಾಬಾದ   --  ಭಾರತದ ಬೋಸ್ಟಾನ್, ಭಾರತದ ಮಾಂಚೆಸ್ಟರ್, 

2.ಸೂರತ್                --   ಭಾರತದ ವಜ್ರಗಳ ನಗರ, ಭಾರತದ ಬಟ್ಟೆಯ ನಗರ.

*# ಕರ್ನಾಟಕ*

1.ಬೆಂಗಳೂರು    --  ಭಾರತದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ ನಗರ, ಉದ್ಯಾನ ನಗರ, ಭಾರತದ ಸಿಲಿಕಾನ ಕಣಿವೆ, ವೇತನದಾರರ ಸ್ವರ್ಗ, ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ನಗರ, ಭಾರತದ ವಿಜ್ಞಾನ ನಗರ.

2.ಕೂರ್ಗ್ಸ            --   ಭಾರತದ ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್.

3.ಮೈಸೂರ         --   ಸಾಂಸ್ಕ್ರತಿಕ ನಗರಿ.

*# ಓಡಿಸ್ಸಾ*

1.ಭುವನೇಶ್ವರ    --  ಭಾರತದ ದೇವಾಲಯ ನಗರ

*# ತಮಿಳುನಾಡು*

1.ಕೊಯಮತ್ತೂರು   --    ಭಾರತದ ಬಟ್ಟೆ ನಗರ, ಭಾರತದ ಎಂಜಿನಿಯರರ ನಗರ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಮಾಂಚೆಸ್ಟರ್

2.ಮಧುರೈ               --    ಪೂರ್ವದ ಅಥೆನ್ಸ್. ಹಬ್ಬಗಳ ನಗರ, ನಿದ್ರಾರಹಿತ ನಗರ(sleepless city)

3.ಸಲೇಂ                  --    ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನ ನಗರ. 

4.ಚೆನ್ನೈ                   --    ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ರಾಜಧಾನಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಭಾರತದ ಆರೋಗ್ಯ ರಾಜಧಾನಿ, auto hub of india

*# ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ*

1.ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್    --   ಬೆಟ್ಟಗಳ ರಾಣಿ,

2.ದುರ್ಗಾಪೂರ    --   ಭಾರತದ ರೋರ್

3.ಮಾಲ್ಡಾ            --   ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣಿನ ನಗರ. 

4.ಕಲ್ಕತ್ತ               --    ಅರಮನೆಗಳ ನಗರ. 

*# ಜಾರ್ಖಂಡ್*

1.ಧನಬಾದ್            --   ಭಾರತದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ರಾಜಧಾನಿ.

2.ಜಮಶೇಡಪುರ     --   ಭಾರತದ ಸ್ಟೀಲ್ ನಗರ

*# ತೆಲಂಗಾಣ*

1.ಹೈದ್ರಾಬಾದ್        --  ಮುತ್ತುಗಳ ನಗರ, ಹೈಟೆಕ್ ಸಿಟಿ.

*# ರಾಜಸ್ತಾನ*    

1.ಜೈಪುರ             --  ಗುಲಾಬಿ ನಗರ, ಭಾರತದ ಪ್ಯಾರಿಸ್

2.ಜೈಸಲ್ಮೇರ್        --  ಭಾರತದ ಸ್ವರ್ಣ ನಗರ

3.ಉದಯಪುರ    --  ಬಿಳಿನಗರ

4.ಜೋಧಪುರ       --  ನೀಲಿನಗರ, ಸೂರ್ಯನಗರ.

*# ಜಮ್ಮು ಕಾಶ್ಮೀರ*

1.ಕಾಶ್ಮೀರ            --     ಭಾರತದ ಸ್ವಿಜರ್ಲೇಂಡ್

2.ಶ್ರೀನಗರ            --     ಸರೋವರಗಳ ನಗರ

*# ಕೇರಳ*

1.ಕೊಚ್ಚಿ           --     ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರದ ರಾಣಿ, ಕೇರಳದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು 

2.ಕೊಲ್ಲಂ          --     ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರದ ರಾಜ.

*# ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ*

1.ಕೊಲ್ಲಾಪುರ      --     ಕುಸ್ತಿಪಟುಗಳ ನಗರ

2.ಮುಂಬೈ           --     ಏಳು ದ್ವೀಪಗಳ ನಗರ, ಕನಸುಗಳ ನಗರ, ಭಾರತದ ಹೆಬ್ಬಾಗಿಲು, ಭಾರತದ ಹಾಲಿವುಡ್.

3.ನಾಗ್ಪುರ್         --    ಕಿತ್ತಳೆ ನಗರ

4.ಪುಣೆ               --     ದಕ್ಷಿಣದ ರಾಣಿ(deccan queen)

5.ನಾಸಿಕ್            --      ಭಾರತದ ಮದ್ಯದ(wine) ರಾಜಧಾನಿ, ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣುಗಳ ನಗರ, ಭಾರತದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ.

*# ಉತ್ತರಖಂಡ*

1.ಋಷಿಕೇಶ       --    ಋಷಿಗಳ ನಗರ, ಯೋಗ ನಗರ.

*# ದೆಹಲಿ*

1.ದೆಹಲಿ            --     ಚಳುವಳಿಗಳ ನಗರ.

2.ಅಮೃತಸರ್   --    ಸ್ವರ್ಣಮಂದಿರದ ನಗರ.

ನ್ಯಾಯಾಲಯಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಮಾಹಿತಿ

🌏 ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂಕೋರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಹೈಕೋರ್ಟ ಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ 🌏

●1. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಿವೆ

 ಉತ್ತರ:- 25

 ●2. ಭಾರತದ ಯಾವ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ಇದ್ದಾರೆ

 ಉತ್ತರ:- ಸಿಕ್ಕಿಂ ಹೈಕೋರ್ಟ್

● 3. ಭಾರತದ ಯಾವ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ

 ಉತ್ತರ:-  ಅಲಹಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್

● 4. ಇದು ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಆಗಿದೆ

 ಉತ್ತರ:-  ಅಲಹಾಬಾದ್ ಹೈಕೋರ್ಟ್

● 5. ಪಾಟ್ನಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಯಾವಾಗ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು

 ಉತ್ತರ:- ಕ್ರಿ.ಶ 1916

● 6. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಎಲ್ಲಿದೆ?

 ಉತ್ತರ:- ಜಬಲ್ಪುರ್

 ●7. ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಅಧಿಕಾರ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಅಥವಾ ವಿಸ್ತರಿಸಲು ಯಾರಿಗೆ ಹಕ್ಕಿದೆ

 ಉತ್ತರ:- ಭಾರತೀಯ ಸಂಸತ್ತು

 ●8. ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ಯಾರು ನೇಮಿಸುತ್ತಾರೆ

 ಉತ್ತರ:- ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ

● 9. ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು ತಮ್ಮ ಹುದ್ದೆಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ವಯಸ್ಸಿನ ವರೆಗೆ ಉಳಿಯಬಹುದು

 ಉತ್ತರ:- 62 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ

 10. ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಯಾರು

 ಉತ್ತರ:-  ಶ್ರೀಮತಿ ಲೀಲಾ ಸೇಠ್

 ●11. ಯಾವ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಅತ್ಯಂತ ಶಾಶ್ವತ / ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಪೀಠವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ?

 ಉತ್ತರ:- ಗುವಾಹಟಿ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ

 ●12. ಕೇರಳದ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಎಲ್ಲಿದೆ

 ಉತ್ತರ:- ಎರ್ನಾಕುಲಂ

 ●13. ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರಿಗೆ ತನ್ನ ಕಚೇರಿ ಮತ್ತು ಗೌಪ್ಯತೆಯನ್ನು ಯಾರು ವಾಗ್ದಾನ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ?

 ಉತ್ತರ:- ರಾಜ್ಯಪಾಲರು

 ●14. ಸಂವಿಧಾನದ ಯಾವ ಪರಿಚ್ಚೇದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ, ಹೈಕೋರ್ಟ್ ನೀಡಿದ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಬಹುದು

 ಉತ್ತರ:- ವಿಧಿ-226

 ●15. ಒಡಿಶಾ ರಾಜ್ಯದ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಎಲ್ಲಿದೆ?

 ಉತ್ತರ:- ಕಟಕ್

 ●16. ಒಂದು ರಾಜ್ಯದ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ವೇತನ ಮತ್ತು ಭತ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಭರಿಸುವುದು..

 ಉತ್ತರ:- ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ರಾಜ್ಯದ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಖಾತೆಗಳ ನಿಧಿಯಿಂದ

● 17. ಸಂವಿಧಾನದ ರಕ್ಷಕ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾರ ಯಾರು?

 ಉತ್ತರ:- ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯ

● 18.ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಹಕ್ಕು ಯಾರಿಗೆ ಇದೆ

 ಉತ್ತರ:-  ಸಂಸತ್ತಿಗೆ

 ●19:- ಪ್ರಸ್ತುತ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಒಟ್ಟು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ಸಂಖ್ಯೆ ಎಷ್ಟು?

 ಉತ್ತರ.  31

 ●20. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರ ನಿವೃತ್ತಿ ವಯಸ್ಸು ಎಷ್ಟು?

 ಉತ್ತರ:-  65 ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನವರೆಗೆ

 ●21. ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನ ಸಂವಿಧಾನ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಕಾನೂನು ಯಾವ ದೇಶದ ಸಂವಿಧಾನದಿಂದ ಎರವಲು ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ?

 ಉತ್ತರ:- ಅಮೆರಿಕ

 ●22.ಯಾವ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅವಕಾಶ  ಮಾಡಲಾಗಿದೆ..

 ಉತ್ತರ:- ವಿಧಿ-124

●23. ಯಾವ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ  ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಸ್ಥಾಪನೆಗೆ ಅವಕಾಶ  ಮಾಡಲಾಗಿದೆ..

ಉತ್ತರ:- ವಿಧಿ- 214

●24. ಭಾರತದ ಯಾವ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ?

 ಉತ್ತರ:- ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಎಂ.ಹಿದಾಯತ್ ಉಲ್ಲಾ.

● 25.  ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಚಟುವಟಿಕೆಗಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಯಾವ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ?

  ಉತ್ತರ:- ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್

 ●26. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಹೇಗೆ?

  ಉತ್ತರ: ಸ್ವತಂತ್ರ

 ●27. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಸ್ವರೂಪ ಏನು?

  ಉತ್ತರ:- ಸಂಯೋಜಿತ

● 28.ಕಾನೂನು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು ಯಾರೊಂದಿಗೆ ಸಮಾಲೋಚಿಸುತ್ತಾರೆ?

  ಉತ್ತರ:- ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರೊಂದಿಗೆ - 143 ವಿಧಿಯ ಅನ್ವಯ..

 ●29. ಪರಿಶೀಲನೆ ಹಕ್ಕು ಯಾರಿಗಿದೆ ?

  ಉತ್ತರ :- ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ

 ●30.ಯಾವ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ಸಂವಿಧಾನದ ಮೂಲ ರಚನೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಿತು?

  ಉತ್ತರ:- ಕೇಶವಾನಂದ ಭಾರತಿಯವರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ

🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼🌼

ಕಾಸರಗೋಡು ಕನ್ನಡಿಗರ ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಜಯ: ಮಂಜೇಶ್ವರಕ್ಕೆ 'ಭಾಷಾ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸ್ಥಾನಮಾನ' ನೀಡಿದ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರ

ಕೇರಳ ಗಡಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಕನ್ನಡಿಗರ ಪಾಲಿಗಿದು ದೊಡ್ದ ಜಯವೇ ಸರಿ! ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆ ಮಂಜೇಶ್ವರ ತಾಲೂಕು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು " ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶ" ಎಂಬುದಾಗಿ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿದೆ.

ಕಾಸರಗೋಡು: ಕೇರಳ ಗಡಿ ಜಿಲ್ಲೆ ಕಾಸರಗೋಡಿನ ಕನ್ನಡಿಗರ ಪಾಲಿಗಿದು ದೊಡ್ದ ಜಯವೇ ಸರಿ! ಕಾಸರಗೋಡು ಜಿಲ್ಲೆ ಮಂಜೇಶ್ವರ ತಾಲೂಕು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು " ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶ " ಎಂಬುದಾಗಿ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರ ಘೋಷಣೆ ಮಾಡಿದೆ. ಈ ಸಂಬಂಧ ಮಂಜೇಶ್ವರ ತಾಲ್ಲೂಕಿಗೆ ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ನೀಡಿ ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರ ಆದೇಶ ಹೊರಡಿಸಿದೆ.

ಕನ್ನಡ ಭಾಷೆಯ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಕಾಸರಗೋಡವನ್ನು ವಿಭಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮಂಜೇಶ್ವರನನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ತಾಲೂಕಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತಾದರೂ ಆ ವೇಳೆ  ಭಾಷಾ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಮಂಜೇಶ್ವರಕ್ಕೆ ನೀಡಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಕನ್ನಡಿಗರು ಕೆಲ ಸರ್ಕಾರಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳಿಂದ ವಂಚಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಇದನ್ನು ಗಮನದಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಪ್ರದೇಶ  ಕರ್ನಾಟಕ ಸಮಿತಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಮತ್ತು ವಕೀಲ ಕೆ ಎಂ ಬಳ್ಳಕುರಾಯ2014 ರಲ್ಲಿಯೇ ಮಂಜೇಶ್ವರ ತಾಲ್ಲೂಕಿಗೆ ಈ ಸ್ಥಾನಮಾನ ನೀಡುವ ಕುರಿತು ಹೋರಾಟಕ್ಕೆ ಮುಂದಾಗಿದ್ದರು.  ಈ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಜಿಲ್ಲಾಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರ ಸಮಿತಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಚರ್ಚಿಸಲಾಗಿ ಇದರ ಸಂಬಂಧ ಪ್ರತಿಭಟನೆ, ಮುಷ್ಕರಗಳು ಸಹ ನಡೆದಿದ್ದವು. 

ಇಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ . ಒಂದು ನಿಯೋಗವು ತಿರುವನಂತಪುರಂಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿ ಮಂಜೇಶ್ವರವನ್ನು ಭಾಷಾ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಅಗತ್ಯತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಮನವರಿಕೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಇದಾಗಿ ಕಳೆದ ಆರು ತಿಂಗಳಿನಿಂದ  ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದ ಈ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದಾಖಲೆಗಳಿದ್ದ ಕಡತವು ಇದೀಗ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿಯವರ ಸಹಿಯೊಂದಿಗೆ ಮರಳಿದೆ. ಮಂಜೇಶ್ವರ ಕನ್ನಡಿಗರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಕೇರಳದ ಕನ್ನಡ ಭಾಷಾ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕದ ಗದಿನಾಡ ಕನ್ನಡಿಗ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಲಿದ್ದಾರೆ. 

ADVERTISEMENT

ಯಾವುದೇ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತ ಮಲಯಾಳಿ ಜನರು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದ ರೀಇ ಕನ್ನಡಿಗರು ಜಾಗರೂಕರಾಗಿರಬೇಕಿದೆ. ಐದೇ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನ ನಡೆಸಬೇಕು.ಈಗಾಗಲೇ ಸ್ಥಳೀಯರು ಕಾಸರ್‌ಗೋಡು ಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಭಾಷಾ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತರು ತಮಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಅನುಕೂಲ ಸಿಕ್ಕದಿರುವ ಬಗ್ಗೆ ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸರ್ಕಾರಿ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡ-ತಿಳಿದಿರುವ ಅಧಿಕಾರಿ ಇರಬೇಕು ಎಂಬ ನಿಯಮವಿದ್ದರೂ, ಮಲಯಾಳಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಇದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಭಾಷಾ ಅಲ್ಪಸಂಖ್ಯಾತ ಪ್ರದೇಶದ ಪ್ರೌ ಢ ಶಾಲಾ ಮುಖ್ಯೋಪಾಧ್ಯಾಯರು, ಸಹಾಯಕ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಶಿಕ್ಷಣ ಅಧಿಕಾರಿ ಹುದ್ದೆಗಳನ್ನು ಕನ್ನಡಿಗರಿಗೆ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಬಹುಸಂಖ್ಯಾತರಿರುವ  ಹಾಗೂ ಅವರು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುವ  ಸಂಘಗಳು ಈ ಸೌಲಭ್ಯಗಳನ್ನು ಕಸಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿವೆ. ಕನ್ನಡಿಗರು ತಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳು ಕನ್ನಡ ಮಧ್ಯಮ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡುವುದನ್ನು ಖಾತ್ರಿಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ತಮ್ಮ ಹಿತಾಸಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಿಕೊಳ್ಲಲು ಇದು ಅನುಕೂಲವಾಗಲಿದೆ. 

India Meteorological Department

India Meteorological Department

Prelims- Geography

1. The India Meteorological Department’s Regional Meteorological Centre has started including cities in Pakistan-occupied Kashmir (PoK) in its forecasts.

2. The IMD has started including Gilgit-Baltistan and Muzaffarabad, which are parts of PoK, under the Jammu and Kashmir meteorological sub-division.

3. India has maintained that the area under PoK belongs to India.

4. The inclusion of Muzaffarabad and Gilgit-Baltistan follows Pakistan’s Supreme Court order allowing elections in Gilgit-Baltistan.

Source: The Hindu

Luhman 16A

Prelims- Science & Technology

1. A group of international astrophysicists have identified cloud bands on the surface of Luhman 16A, one of a pair of binary brown dwarfs in the Vela constellation.

2. They have used an idea put forth by Indian astrophysicist Sujan Sengupta, that the light emitted by a cloudy brown dwarf, or reflected off an extrasolar planet, will be polarised.

3. A polarimetric technique could serve as a potential tool to probe the environment of these objects. The polarisation of brown dwarfs was also detected.

4. They have found the actual structure of the clouds — that they form bands over one of the pairs (Luhman 16A) of brown dwarfs.

5. Understanding the cloud system over a brown dwarf helps to understand the pressure, temperature and climate on the surface of the celestial body.

6. Luhman 16 is a binary star system and is the third closest system to the Sun after Alpha Centauri and Barnard’s star.

7. This pair of brown dwarfs referred to as Luhman 16A and Luhman 16B orbit each other, casting a dim light.

8. Brown dwarfs are also called failed stars as their masses are intermediate to the largest planets and the smallest main sequence stars.

9. With small masses, they are unable to sustain fusion of their hydrogen to produce energy. It is believed that some of the more massive brown dwarfs fuse deuterium or lithium and glow faintly.

10. The faintness of the glow proved to be providential in finding the cloud bands.

11. While Luhman 16A is found to have band-like clouds in its atmosphere, it is not in Luhman 16B.

Source: The Hindu

Sunderban Tigers

Prelims- Environment

1. The latest estimation of tiger numbers in the Indian Sundarbans indicates an increase in the population of Sunderban Tigers.

2. The Sunderbans delta, spread over India and Bangladesh, is the only mangrove forest in the world inhabited by tigers.

3. The Sundarban mangrove forest is spread over 2,585 sq. km and includes the Sundarban Tiger Reserve and the 24 Parganas (South) Division.

4. Sunderbans is a world heritage site as well as a Ramsar site.

5. Estimation of the number of tigers in the Sunderbans, has always been a challenge because of the difficult terrain that comprises dense mangrove forests, with creeks and rivulets, and floods twice a day during the high tides.

Source: The Hindu

Domestic Violence

Prelims-Miscellaneous

1. Emergency services have seen a sharp rise in domestic abuse calls under lockdowns imposed across the continent.

2. During lockdown,  women and children are most vulnerable to abuse.

3. Countries are reporting up to a 60% increase in emergency calls by women subjected to violence by their intimate partners .

4. Domestic violence often increases in times of crisis and is exacerbated due to restrictions and containment measures put in place to limit the spread of the new coronavirus.

5. The UN agency for sexual and reproductive health (UNFPA) has estimated that there would be 31 million more cases of domestic violence worldwide if lockdowns continue for another six months.

Indian Law

1. The Protection of Women from Domestic Violence Act 2005 was enacted to protect women from domestic violence.

2. The Act provides for the first time in Indian law a definition of "domestic violence", that is broad and includes physical and other forms of violence such as emotional/verbal, sexual, and economic abuse.

3. It is a civil law meant primarily for protection orders and not meant to be enforced criminally.

Source: The Hindu

Surge-type glaciers

Prelims- Geography

1. Scientists from Wadia Institute of Himalayan Geology(WIHG), Dehradun an autonomous institute under the Department of Science & Technology have found a seasonal advancement in surge-type glaciers in the Karakoram Range of Ladakh.

2. ‘Surging’ or ‘Surge-type’ glaciers are a certain type of glaciers that have shown advancement in volume and length over a period of time.

3. The behaviour of these glaciers that represent 40% of the total glaciated area of the Karakoram goes against the normal trend of considerable reduction in volume and length of most glaciers in the Himalaya in recent decades.

4. Surging of glaciers is potentially catastrophic as it can lead to the destruction of villages, roads and bridges. It can also advance across a river valley and form an ice-dammed lake.

5. These lakes can form catastrophic outburst floods. So, monitoring of glacier surges, ice-dammed lake formation, and drainage is important.

6. The surge during winter is more hydrological controlled due to staggered subglacial flow and low amount of meltwater.

7. The surging terminates in summer due to channelized flow of meltwater and considerable heterogeneity in movement is also observed during summer and springtimes.

8. The study will help to understand the diversity of glacial behaviour and help make accurate assessments of individual glacier mass balances for disaster planning and management.

Source: PIB

CSIR & Genome Database

CSIR & Genome Database

1. The Council for Scientific and Industrial Research (CSIR) has submitted many genome sequences of the novel coronavirus to a global genome database

2. This will help in better understanding the virus and developing a vaccine.

3. The CSIR is currently sequencing the genomes of the novel coronavirus. Other CSIR institutes are also expected to join the process.

About Genome Database

1. The Genome Database (GDB) is the official central repository for genomic mapping data resulting from the Human Genome Initiative.

2. It was established at Johns Hopkins University in USA in 1990.

3. The Human Genome Initiative is a worldwide research effort to analyze the structure of human DNA and determine the location and sequence of the estimated 100,000 human genes.

4. In support of this project, GDB stores and curates data generated worldwide by those researchers engaged in the mapping effort of the Human Genome Project (HGP).

5. GDB's mission is to make available to scientists an encyclopedia of the human genome that is being constantly revised and updated to reflect the current state of scientific knowledge.

Source: The Hindu

Water wisdom

Water wisdom

1. World Water Day was observed this year on March 22.

2. Its broader aim was to raise awareness on the importance of freshwater and advocate for its sustainable management.

3. There was a recognition of the importance of water in handwashing and personal hygiene practices.

4. The theme for the event this year was “Water and Climate Change”.

5. This reflected the desire of policymakers to address the impact of climate change on the water sector.

Water and Climate change

1. Climate change and water are inextricably linked.

2. Water is the primary medium for climate change impacts to trickle down to the community and individual levels through reduced predictability of water availability.

3. Growing populations and their demand for water increase the need for energy-intensive water pumping, transportation, and treatment.

4. It contributes to the degradation of critical water-dependent carbon sinks such as peatlands.

5. Due to climate change, water cycles experience significant change that reflects in water availability and quality.

6. A warmer climate causes more water to evaporate from both land and oceans, in turn, a warmer atmosphere can hold more water, roughly 4% more water for every 1ºF rise in temperature.

Extreme weather events

1. These changes are expected to increase precipitation and run-off (flooding) in certain areas and less precipitation and a longer and more severe scarcity of water (droughts) in other areas.

2. So, wet areas are expected to become wetter and dry areas drier.

3. This influences almost all aspects of the economy including drinking water, sanitation, health, food production, energy generation, industrial manufacturing, and environmental sustainability and ultimately the achievement of the Sustainable Development Goals (SDGs).

4. In coastal areas when more freshwater is removed from rivers and aquifers, saltwater will move farther upstream into the river mouth and the aquifer. This will put pressure on the limited freshwater available on the coast, forcing water managers to seek costly alternatives like desalination plants.

5. Water is a common pool natural resource that sustains ecosystems, biodiversity, food security, economies, and society. So, judicious use with balancing multiple water needs is significant.

6. In developing countries like India, a large population depends on climate-sensitive sectors like agriculture, fisheries and forestry for its livelihoods.

Mitigation strategies

1. India has come up with climate change adaptation and mitigation strategies and appropriate policy measures. National Action Plan on Climate Change is being implemented through 8 National Missions, including the Water Mission.

2. But effective policies need the support of the local governments, corporates and NGOs.

3. Water resources planning must be given due consideration while dealing with climate impacts.

4. Tanks and ponds can store and recharge the excess rainwater to the aquifer. Their rejuvenation (desilting) facilitates flood and drought management.

5. The following ideas should be generated and inculcated in each citizen.

a. More public awareness on the need for climate-resilient actions,

b. protecting carbon sinks like oceans, wetlands, peatlands, and mangroves,

c, adopting climate-smart agricultural techniques, rainwater harvesting, waste-water reuse, and

d. judicious use of water

Source: The Hindu

COVID-19 law

COVID-19 law

1. The nationwide lockdown has been central to the government’s strategy to combat the COVID-19 pandemic.

2. The lockdown exercise has caused unprecedented economic losses to the organized sector.

3. In the unorganized sector, there has been a complete breakdown with little or no legal recourse for those affected.

4. The lockdown has helped contain community spread of the disease, but a legal and legislative audit of this exercise has evaded scrutiny.

Present laws

1. NDMA 2005

a. The lockdown has been carried out by State governments and district authorities on the directions of the Union Ministry of Home Affairs under the Disaster Management Act of 2005.

b. Invoking Disaster Management Act has allowed the Union government to communicate seamlessly with the States.

c. This was intended to provide for the effective management of disasters and for other related matters.

d. Under the Act, the National Disaster Management Authority (NDMA) was set up under the leadership of the Prime Minister, and the National Executive Committee (NEA) chaired by the Home Secretary.

e. The NDMA and NEA directed the Union Ministries, State governments and authorities to take effective measures to prevent the spread of COVID-19, and laid out guidelines on the functioning of services and establishments during the lockdown.

2. Epidemic Diseases Act 1897

The State governments and authorities exercised powers under the Epidemic Diseases Act of 1897 to issue further directions.

Challenges

1. The NDMA Act was not originally intended to address the threat of a pandemic.

2. The Epidemic Diseases Act reveals lack of requisite diligence and responsiveness of government authorities in providing novel and innovative policy solutions to address a 21st-century problem.

3. Any violation of the orders passed would be prosecutable under Section 188 of the Indian Penal Code. This is a very ineffective and broad provision dealing with disobedience of an order issued by a public servant.

4. Proceedings under Section 188 can only be initiated by private complaint and not through a First Information Report.

5. Offences arising out of these guidelines and orders have a weak basis in terms of criminal jurisdiction thereby weakening the objectives of the lockdown.

UK and Singapore’s New Law

1. The U.K. enacted the Coronavirus Act, 2020, comprehensive legislation dealing with all issues like emergency registration of healthcare professionals to financial assistance to industries.

2. Singapore passed the Infectious Diseases Regulations, 2020, providing for issuance of stay orders that can send ‘at-risk individuals’ to a government-specified accommodation facility.

3. Both these laws set out unambiguous conditions and legally binding obligations.

Way forward

1. The Union government should consider promulgating ordinances.

2. These circumstances call out for legislative leadership, to assist and empower States to overcome COVID-19 and to revive their economic, education and public health sectors.

Source: Indian Express

Chemical Disasters in India

Chemical Disasters in India

The existing laws in India provide protection to victims of chemical disasters.

Laws after Bhopal tragedy

1. Bhopal Gas Leak (Processing of Claims) Act, 1985

a. It gives powers to the central government to secure the claims arising out of or connected with the Bhopal gas tragedy.

b. Under the provisions of this Act, claims are dealt with speedily and equitably.

2. The Environment Protection Act, 1986

 It gives powers to the central government to undertake measures for improving the environment and set standards and inspect industrial units.

a. Under this, the Centre has notified Manufacture, Storage and Import of Hazardous Chemicals Rules, 1989 and the Hazardous Wastes (Management, Handling and Transboundary Movement) Rules, 2008 for regulating hazardous substances.

b. Violation of these regulations or failure to comply with standards would constitute an offence. The Act also has provisions against government officials found violating the law.

c. The accused are booked under Section 304A of the IPC, pertaining to causing death by negligence and with a provision of jail term of maximum two years.

3. Indian Penal Code

a. At the time of the Bhopal gas tragedy, the Indian Penal Code (IPC) was the only relevant law specifying criminal liability for such incidents.

b. The accused was initially charged in the case under Section 304 (culpable homicide not amounting to murder) of the IPC.

c. The charges were later framed under Section 304A, dealing with death due to negligence and imposes a maximum punishment of two years and a fine.

4. The Public Liability Insurance Act, 1991 

a. It is an insurance meant to provide relief to persons affected by accidents that occur while handling hazardous substances.

b. The Environment Relief Fund (ERF), a central fund under the Public Liability Insurance Act, 1991, was set up to provide immediate relief to victims of accidents in chemical industries.

5. The National Environment Appellate Authority Act, 1997

Under this, the National Environment Appellate Authority can hear appeals regarding the restriction of areas in which any industries, operations or processes are not be carried out or carried out subject to certain safeguards under the Environment (Protection) Act, 1986.

6. National Green Tribunal, 2010

a. It provides for the establishment of a National Green Tribunal for effective and expeditious disposal of cases related to environmental protection and conservation of forests.

b. Any incident similar to the Bhopal gas tragedy will be tried in the National Green Tribunal and most likely under the provisions of the Environment (Protection) Act, 1986.

7. Civil Nuclear Liability Act, 2010

a. The 2010 Act deals with instituting civil liability for nuclear damage and granting prompt compensation to victims of a nuclear incident.

b. Civil nuclear law does not deal with criminal remedies.  The principle of strict liability was evolved by the Supreme Court in the 1987 Oleum Gas leak case to fix civil liability on companies and compensate the victims.

Potential risk in India

1. There are thousands of Major Accident Hazard (MAH) units spread across India in all zones of the country.

2. There are thousands of registered and hazardous factories and unorganized sectors dealing with numerous ranges of hazardous material posing serious and complex levels of disaster risks.

Source: The Hindu and Indian Express

Styrene Gas Leak

Styrene Gas Leak

Mains-GS-3-Technology

Styrene gas leaked from a chemical factory on the outskirts of Visakhapatnam.

What is styrene?

1. Styrene is an organic compound with the formula C8H8.  It is a derivative of benzene (C6H6).

2. It is stored in factories as a liquid, but evaporates easily, and has to be kept at temperatures under 20°C.

Where is styrene used?

1. Styrene is the main raw material for synthesis of polystyrene, or (C8H8)n.

2. Polystyrene is a versatile plastic that is used to make parts of various appliances such as refrigerators, micro-ovens, automotive parts, and parts of electronics such as computers and to manufacture disposable cups and in food packaging.

3. Styrene is also used as an intermediate to produce copolymers, polymers derived from one or more species of monomers such as styrene.

How does exposure to styrene gas affect humans?

1. Exposure to styrene gas affects the central nervous system.

2. Breathlessness, respiratory problems, irritation in eyes, indigestion, nausea, transient loss of consciousness, unsteady gait, giddiness are caused by exposure to it.

3. In people suffering from respiratory illness such as asthma, and chronic obstructive pulmonary diseases, these conditions may get exaggerated.

4. Those suffering from diabetes or hypertension may have anxiety disorders.

5. Mucous membrane is mainly affected by exposure to styrene gas.

6. In Visakhapatnam, the styrene gas leak caused acute breathlessness leading to death of few due to asphyxiation. But as most people were exposed to the gas for a short duration, there may not be any long-term effects.

7. With long term exposure, there is a chance of developing leukaemia and headaches.

Why could it not be prevented?

1. Styrene has to be stored in gas tanks under 20°C to keep it stable.

2. The temperature has to be continuously monitored, and any exposure to light or heat may result in polymerisation.

3. Some gas accumulated at the ceiling of the storage tank and its temperature rose beyond the specified 20°C, and the styrene started vaporising and escaped. This is called auto-polymerization.

Which is the way forward?

1. Solatium payments and compensation for the victims and families

2. Access to the highest quality of health care for the victims.

3. The States have the authority under the Central government’s orders to exempt process industries.

4. Safety of industrial chemicals requires continuous watch, with no scope for waivers.

5. India needs to strengthen its approach to public and occupational safety.

6. Transparent oversight is needed to advance sustainable development by eliminating terrible mistakes.

Source: The Hindu and Indian Express  

Digital India

Digital India

What is Digital India Programme?

a) In 2015, the government launched a flagship programme ‘Digital India Programme’ to transform India to a digitally empowered society and knowledge economy.

b) The initiative is centered on three key vision areas,

1. Digital infrastructure as a core utility to every citizen

2. Governance and services on demand

3. Digital empowerment of citizens

c) The objective of this program is to connect the rural areas with high-speed Internet and to provide digital literacy.

d) Under this initiative, the technologies and connectivity’s merge is envisaged to revolutionize the governance and improve the quality of life of citizens.

Which are the other initiatives?

a) DigiGaon or Digital Village

1. Under the initiative, a village is conceptualized as a connected village where citizens can avail various e-services of the central government, state governments and private players.

2. These villages are projected to be change agents promoting rural entrepreneurship, building rural capacities, livelihoods through community participation and collective action.

3. The digital villages have been equipped with various facilities such as,

    i) Solar lighting facility in their community center

    ii) LED assembly unit

   iii) Sanitary napkin production unit

   iv) Active participation of ASHA and Anganwadi workers

   v) Wi-Fi Choupal

4. These digital villages have regular CSC services like banking, healthcare, education financial services and a host of other services.

b) Digital Lockers

1. This facility provides sharing or storing documents electronically.

2. The cloud storage service is now being used by millions of Indians.

c) Digital payments instruments

1. To enable digital payments, the government launched the Bharat Interface for Money (BHIM) app.

2. As per data from the National payments Corporation of India, the app was used to facilitate transactions with a value of 1 trillion rupees till March 2018.

d) PM Gramin Digital Saksharta Abhiyan

1. The initiative was launched to make citizens digitally literate.

2. It aims to reach around 40% rural households by covering one member from every eligible household by March-end this year.

e) Bharat Net Project

1. It was launched to strengthen digital infrastructure optic fiber connecting more than one lakh gram panchayats.

2. Many rural post office branches have been linked digitally.

f) Common Service Centres (CSC)

1. There's been a rapid expansion in the network of Common Service Centres in past few years.

2. These centres act as access points for delivery of various electronic services to villages in India.

How is this revolution impacting various sectors?

a) Governance

1. India has managed to break into the top hundreds of United Nation’ s e-government index in 2018.

2. Public services sector has been witnessing steady and efficient digital transformation across areas like e-governance and powering essential citizen services online.

3. The impact of the digital revolution has been inclusive empowering and transformative.

4. According to a report by Internet and mobile Association of India, internet data is becoming the tool for service delivery.

b) Economy

1. Indian economy is rapidly converting into a digital economy.

2. Digital economy of the country is expected to touch the 1 trillion-dollar mark by the year 2022.

3. India is expected to be a 10 trillion-dollar economy with half of this accounted for by the digital economy by 2030.

4. Apps like BHIM payment and platforms such as UPI integration are making it easier for people to transfer money.

5. The digital currency and payment movement took the country to another rearm of Financial Inclusion.

6. India's ecommerce market is said to grow three times by 2022.

7. The digital India initiative is not only creating empowerment but also generating employment opportunities and promoting entrepreneurship.

8. According to McKinsey Global Institute, Growth in India's Digital Index is tremendous putting it second in terms of growth among emerging digital economies.

c) Sectors of economy

1. Digital Revolution has brought about inclusive growth in the areas of manufacturing, electronic services and job opportunities.

2. Many sectors such as health care and education are benefitting from being linked to the rising digital economy.

3. The education sector in India is poised to witness major growth in the years to come.

4. India's Internet services sector is expected to double by 2022.

5. According to IBEF report, the total contribution by the travel and tourism sector to India's GDP is expected to increase almost double in next ten years.

6. Health care sector is fast catching up to meet the demands of its tech-savvy population.

7. Startups are playing a huge role in addressing areas such as preventive healthcare, analytics, emergency services and super aggregation platforms.

8. The Healthcare sector is poised to become one of the world's top three healthcare markets by 2020 with an estimated market value of 230 billion dollars.

d) Environment

1.  Next-generation technologies are helping in lowering the carbon footprint by reducing fuel consumption, waste management, greener workplaces.

2. These technologies are leading the countries to a greener ecosystem.

3. Cloud computing technology minimizes carbon emissions by improving mobility and flexibility.

Where the challenges lie ahead?

a) Reducing digital illiteracy is one of the biggest challenges. It is necessary that people know how to utilize the digital services.

b) Problems associated with connectivity.

      i) Slow rollout of Wi-Fi hotspots

      ii) Difficulty in adoption to modern technology

      iii) Lack of upgraded devices- Entry-level smartphones have limited capabilities.

      iv) Not enough skilled manpower in digital technologies

c) Lack of user education- Lacking in digital literacy leading to frauds.

d) Security of data

       i) Digital medium is still very unsafe and data vulnerability is a big issue especially in financial transactions.

        ii) India needs over 1 million trained cyber security professionals by 2025 to meet the demand.

e) India has a very low internet speed. In 2018, India was ranked 109th for the mobile internet speed and stood at 67th for fixed broadband speeds.

f) Lack of funds for creation of digital infrastructure.

Melting of Himalayan Glaciers

Melting of Himalayan Glaciers

An assessment titled “The Hindukush Himalayas Assessment mountains, climate change, sustainability and people” warns that the world's third pole is under severe threat from climate change.

What does the report say?

The report was prepared by the International Center for integrated Mountain development, a Nepal based intergovernmental organization.

1. The report states even the goals set out by the Paris agreement to limit global warming would lead to a 2.1 spike in temperature in the Hindu Kush region.

2. It will lead to melting a 1/3 of the region's glaciers by 2100, potentially destabilizing Asia’s rivers.

3. It also states that melting threatens water sources for millions of people even if current efforts to reduce climate change succeed.

4. The report claims less attention has been devoted to the region than to other areas considered more vulnerable to global warming.

Why is Hindukush important?

1. The Hindukush Himalayan region spans eight countries including Afghanistan, Pakistan, India, Nepal, China, Bhutan, Bangladesh and Myanmar.

2. It is referred to as the third Pole together with China's Tian Shan Mountains as it holds the most ice outside the North and South Poles.

3. It is also having some of world's tallest mountains including Mount Everest and K2.

4. Its glaciers are the source of water for the agriculture that feeds nearly two billion people.

5. These glaciers also feed into the river system including the Indus, Ganga, Yangtze, Irrawaddy, and Mekong.

How did it happen?

1. Temperatures are rising faster in the mountains than at the lower elevations, a phenomenon called “elevation-dependent warming”.

2. One theory state that when snow and ice melt, the heat reflecting properties of the white cover disappear.

3. The black rock below absorbs more heat and increases the melt.

4. This means that even if global warming is limited, the Hindukush Himalayan region will see a greater increase in temperature.

Where the impact of Climate Change can be seen?

1. Melting glaciers will increase river flows through to 2050 to 2060 pushing up the risk of high-altitude lakes bursting their banks and engulfing communities. But from 2060s rivers flows will go into decline.

2. The increasing number of devastating hurricanes is also being attributed to climate change.

3. Oceans have absorbed most of the extra heat and carbon dioxide more than the air making the seas both warmer and more acidic.

4. Warm and acidic waters are bleaching coral reefs, driving stronger storms and collapsing marine food chains.

5. Climate Change is a major threat to agriculture as it is vitally connected to the climate’s normal patterns.

6. Farms are more likely to face attacks from weeds, diseases, and pests which affect yield.

7. A warmer atmosphere increases the formation of ground-level ozone also known as smog in polluted regions.

8. Sea levels could rise, threatening coastal areas and islands, pushing wildlife to extinction.

9. Hurricanes and other storms are likely to become stronger, floods and droughts, mega-disasters will become more common. (Megadisasters - 5000 dead or more.)

10. Lower flows in rivers will cut power from the hydro dams.

11. Rising global temperature also creates a negative intergenerational inequality.

Which are the measures taken to adapt and mitigate the effects of climate change?

International community:

1. In 1992 the UN Framework Convention on Climate Change was established to stop dangerous human interference with climate.

2. At the Paris climate conference, 195 countries adopted the first ever universal legally binding global climate deal.

3. The agreement set out a global action plan to put the world on track to avoid dangerous climate change by limiting global warming to well below 2 degrees Celsius and pursuing efforts to limit it to 1.5 degrees Celsius.

India’s measure:

1. International solar Alliance:

a) The initiative was launched at the UN Climate Change Conference in Paris at the end of 2015 by the President of France and PM of India.

b) It is an alliance of more than 121 countries most of them being sunshine countries

c) The primary objective is to work for efficient exploitation of solar energy to reduce dependence on fossil fuels.

2. National Clean Air Program:

a) Under this, a long term and time-bound national level strategy were built up to tackle the increasing air pollution problems across India in a comprehensive manner.

b) First National Air Quality Index was also launched to monitor the quality of air in major urban centers across the country on a real-time basis.

3. Expansion of LPG connection among rural poor has cut down household air pollution and protect health, particularly of women.

4. “Say no to plastics” initiative of the government aims at reducing the use of single-use plastics.

5. Six waste management rules were notified by the Government, making waste management a priority issue.

6. To reduce emissions and car fuel imports the government is buying 10,000 battery-powered cars to replace petrol and diesel cars.

7. India has made huge progress towards implementing the 2030 sustainable development goal targets which integrate the economic, social and environmental dimensions of development.

8. Swachh Bharat Abhiyan, Namami Ganga Programme are also playing a major role in protecting the environment.

When can these effects be overcome?

1. Greenhouse gas emissions are to be reduced, or else the world will continue to witness an upward trend in global average temperatures.

2. A bigger push to make diesel, petrol, and coal as negative sources of energy will reduce emissions.

3. Climate change adaptation and mitigation has to go hand in hand.

Swine Flu

Swine Flu

A swine flu outbreak has been reported from more than a dozen states in the country, with Rajasthan being the worst affected.

When was Swine Flu first detected?

1. Also known as H1N1, the virus was first detected in April 2009 in a ten-year-old girl in California, USA.

2. In June 2009 it was declared a global pandemic by the World Health Organization.

3. India reported its first death due to H1N1 infection in August the same year.

4. Since then nearly six lakh people have died worldwide from swine flu.

Who are at high risk?

Certain groups are at particularly high risk of contracting swine flu. These include:

a) Pregnant women and young children especially those under two years of age

b) People with asthma, people with COPD or other chronic lung conditions

c) People with cardiovascular conditions (except high blood pressure).

d) People with liver and kidney problems.

e) People with blood disorders, neurologic disorders, neuromuscular disorders, metabolic disorders including diabetes.

f) People with immune suppression including HIV infection and medications that suppress the immune system.

g) The elderly.

How it can be identified?

 1. Symptoms of H1N1 swine flu are like those of regular flu. These include- fever, cough, sore throat, runny nose, body aches, headache, chills and fatigue.

2. It also involves diarrhea and vomiting.

3. It can trigger neurological symptoms in children, which is rare but can be very severe and fatal.

4. Neurological symptoms include seizures or changes in mental status including confusion or sudden cognitive or behavioral changes.

Why is it serious?

1. Though the symptoms of swine flu are similar to seasonal flu, the seasonal flu vaccine won't protect against swine flu.

2. It has become a circulating virus making it more frequent and common.

3. H1N1 is highly contagious and spreads quickly from one person to another.

4. The most common mechanism of its spreading is by droplets from coughs and sneezes of infected people.

5. It also spreads by touching a surface or the hand of a person contaminated with the virus and then touching one's eyes nose or mouth.

6. The outbreak of swine flu is also being attributed to cold weather which is conducive for the viral multiplication.

Where swine flu has affected the most?

1. The current outbreak of swine flu in the country has hit the state of Rajasthan the most with 76 deaths and nearly 2,000 positive cases.

2. The current situation arising from swine flu and the measures undertaken by the government to prevent the spread of the disease:

2. It has also affected Gujarat, Rajasthan, Punjab, Haryana, Maharashtra, Jammu & Kashmir, Delhi, Uttar Pradesh.

3. In southern parts of India, Kerala, Karnataka and Telangana are the most affected.

What are the other fatal viruses?

 Marburg virus:

1. The Marburg virus is a hemorrhagic fever virus which causes convulsions and bleeding of mucous membranes skin and organs.

2. It has a fatality rate of 90%.

Kyasanur Forest Virus:

1. It is another deadly virus that was discovered in the southwestern coast of India in 1955.

2. It is difficult to determine any carriers of the virus.

3. People infected with this virus suffer from high fever, strong headaches and muscle pain which can cause bleedings.

Ebola Virus:

1. Ebola has been deadly.

2. There are five strains of the Ebola virus each named after countries and regions in Africa- Zaire, Sudan, Tai forest, Bundibugyo and Reston.

3. Zaire Ebola virus is the deadliest with a mortality rate of 90%.

Bird Flu:

1. The spread of bird flu also triggers panic with a mortality rate of 70%.

2. The H5N1 strain of this virus is contracted through direct contact with poultry and hence mostly infects those who work at the poultry farms or live in the vicinity.

Hantavirus:

1. The hantavirus is also one of the deadliest viruses across the world.

2. Symptoms include lung disease fever and kidney failure.

Lassa virus:

1. The Lassa virus is transmitted by rodents.

2. The virus occurs in a specific region like western Africa and can reoccur in that region at any time.

Junin virus:

1. The Argentine Junin virus is associated with hemorrhagic fever.

2. Infected people suffer from tissue inflammation, sepsis and skin bleeding.

3. The disease is rarely detected in the initial days as the symptoms appear to be common.

Machupo virus:

1. The Machupo virus is the cause of Bolivian hemorrhagic fever also known as black typhus.

2. It causes high fever often accompanied by heavy bleedings.

3. The virus is carried by the rodents and it spreads from human to human.

Crimean-Congo virus:

1. The Crimean-Congo virus is a type of viral hemorrhagic fever transmitted by ticks.

2. Its symptoms include fever, muscle pains, headache, vomiting, diarrhea and bleeding into the skin.

Dengue:

1. The virus is transmitted by mosquitoes and affects people mostly occurring in tropical areas.

2. India faces the epidemic year after year.

All these diseases don't have a specific treatment. All these infections can turn serious can cause death. They need supportive treatment. There is no specific vaccination or specific treatment. So, they require supportive treatment.

Which are the measures taken by the government?

1. The Union Health Ministry has advised all state health officials to strengthen their surveillance for early detection.

2. It has also asked them to keep beds reserved in hospitals to deal with acute cases of swine flu.

3. State health departments have been directed to equip all government hospitals with necessary logistics required for the management of the disease like the drug oseltamivir along with personal protective equipment and masks.

4. Guidelines on case diagnosis, management, vaccination, isolation criteria, risk categorization and preventive measures have been circulated among all hospitals and health facilities.

5. Health advisories on influenza and swine flu have been prepared and issued for the general public in leading newspapers.

6. A 24/7 helpline number has been made operational where people can make queries with the director-general of health services.

7. A team from the National Center for Disease Control was also sent to Rajasthan on an investigative mission.